Bilerek olmadı; gerçekten yani biraz tesadüfen denk geldi ama geçen hafta iki biyografi kitabı birden okudum; Biri Ermeni, diğeri Kürt tarihine ışık tutan…
İlkini Belge Yayınları yayınlamış. Kitabın ismi “Osmanlı Bankası”. Ne yalan söyleyeyim, kitabın kapağına bakıp, okumaya karar verdiğimde, bankanın nasıl kurulduğunu anlatan bir eserle karşılaşacağımı düşünmüştüm. Oysa öyle değilmiş meğerse:)
Armen Garo kod adlı Karekin Pastırmacıyan, 1896 yılının Ağustos ayında Galata’daki ünlü Osmanlı Bankası’nı ateşli silahlar ve bombalar taşıyan yoldaşlarıyla birlikte bastığında, bütün İstanbul hiç alışılmamış bir eylemle çalkalanacaktı. Bugünün Bankalar Caddesi, bomba ve silah sesleriyle birbirine girecek, bankayı ele geçirenlerle kuşatanlar arasındaki çatışma gün boyu sürecek, onlarca insan kayıp verilecekti.
Eylemcilerin beklentisi, Avrupa devletlerinin dikkatini Sultan Abdülhamit’in despotik rejiminin Doğu Anadolu Ermeni köylülerine yönelik zulmüne çekmekti. Eylem Batılı devletlerin yetkileriyle yapılan pazarlıklarla sona erdirildi ama sonrasında yerine getirilmeyen sözlerle eylemcilere ihanet edildi.
Ermeni Devrimci Federasyonu’nun aktif bir lideri, 1908 ila 1914 yılları arasında Osmanlı meclisinde mebus, 1920’de bağımsızlığı tanınan Ermenistan Cumhuriyeti’nin Amerika Birleşik Devletleri’ndeki ilk ve tek büyükelçisi olan Dr. Karekin Pastırmacıyan’ın anıları yakın tarihimize epeyce ışık tutuyor.
Ahmedê Hiso
Bu hafta okuduğum diğer biyografi kitabının adı ise “Diplomasız Entelektüel: Ahmedê Hiso”. Bu kitabın önsözünde Fikret Başkaya şöyle diyor: “Elinizdeki bu kitapta Kamuran Aktaş, sayısız meziyetin timsali, karizmatik bir şahsiyet olan babası Ahmedê Hiso’nun yaşam öyküsünü anlatıyor. Fakat sadece bilinen anlamda bir biyografi değil.
Aslında Ahmedê Hiso’nun renkli, meşakkatli yaşamı üzerinden yaklaşık yüz yıllık Kürdistan tarihinin de adeta bir özeti… Elinizdeki bu kitapta o mücadelenin farklı kritik anlarına dair anekdotları bulacaksınız…
Bir toplumun, bir halkın tarihine sahip çıkması son derece önemlidir… Zira tarih bilinci özgürleştiricidir… Kamuran Aktaş’ın bu kitabını büyük keyif alarak okudum ve pek çok şey öğrendim…”
Oğlu Kamuran Aktaş tarafından kaleme alınan ve Ceren Kültür Yayınları tarafından yayınlanan bu kitabı elime alır almaz ısındım ve hani derler ya, bir defada okuyup bitirdim.
Her iki kitap da bağrıma birer bıçak sapladı. Anadolu, Kürdistan ve Ermenistan toprakları ne acılar yaşamış, nelere tanık olmuşlar; neler görüp-geçirmişler babalarımız-analarımız ve nine ve dedelerimiz…
Sömürgeci emperyalist devletlerin, halkların gelecekleriyle nasıl oynadığını görüp, kahrolacaksınız. Neyse… Burada, her iki kitaptan da bol bol alıntı yapabilirim ama yapmak istemiyorum, siz her bir ayrıntıyı oradan kendiniz okuyasınız diye.
En iyisi, bu kitapları edinin ve ilk fırsatta okuyun. Her ikisini de bulmakta zorluk çekmeyeceksiniz ve kütüphanenizde bulunmasından onur duyacaksınız…
Osmanlı Bankası
Osmanlı Bankası, 1856’da kurulan İngiliz sermayeli Bank-ı Osmani (Ottoman Bank) ile 1862 istikrazını üstlenen Fransız mali grubu Banque de Paris et des Pays-Bas ortaklığıyla, 1863’te İstanbul’da Bank-ı Osmanî-i Şahane adıyla kurulan bankadır. Türkiye Cumhuriyet’inin Merkez Bankası kuruluncaya kadar para basma yetkisini elinde bulunduran Osmanlı Bankası, 2001 yılında Garanti Bankası’na katıldı.
