Gurbetelli Ersöz, kadın gazetecilerin yolunu aydınlatmaya devam ediyor. Bu yıl ilki düzenlenecek olan ‘Gurbetelli Ersöz Kadın Gazetecilik Ödülleri’ bir yarışmadan öte, kadın gazetecilere yeni umutlar ve cesaret veriyor.
Mezopotamya Kadın Gazeteciler Derneği (MKG) tarafından bu yıl ilki düzenlenecek olan “Gurbetelli Ersöz Kadın Gazetecilik Ödülleri” başvuruları sürüyor. Türkiye’de ilk kez bir gazetede genel yayın yönetmenliği yapan Gurbetelli Ersöz ile yaşamını yitiren kadın basın çalışanları anısına düzenlenen yarışmaya başvurular 17 Haziran’da başladı ve 28 Eylül’e kadar devam edecek.
“Kürtçe haber”, “Türkçe haber”, “Fotoğraf” ve “Görüntü-Video haber”, olmak üzere 4 dalda ödül verilecek olan yarışmada, dereceye giren kadın gazetecilerin eserleri, 6 Ekim’de açıklanacak. Ödüller ise 8 Ekim’de düzenlenecek törenle sahiplerini bulacak.
Mezopotamya Kadın Gazeteciler (MKG) Başkanı Roza Metina ve Ajansa Welat Yazı İşler Sorumlusu Medya Bal, yarışmanın önemine dair konuşarak, basın emekçisi kadınlara çağrıda bulundu. Gazeteci kadınlar, yarışmanın kadın gazeteciler arasındaki dayanışmayı güçlendirmek ve emeklerinin daha görünür olmasını sağlamak amacı taşıdığını belirtti.
İlk kadın genel yayın yönetmeni olan Gurbetelli Ersöz’ün yaşamını yitirdiği günde (7 Ekim) kuruluşu ilan edilen Mezopotamya Kadın Gazeteciler Derneği’nin (MKG), bütün ezilen kadın gazetecilerin sesi olmak için yola çıktığını ifade eden MKG Başkanı Roza Metina, eril bir alan olan medya sektöründe kadın gazetecilerin emeğinin görünür olması için de mücadele ettiklerini söyledi.
Gurbetelli Ersöz’ü anmak, adını yaşatmak için…
2023 yılında kurulan derneğin ilk kez bu yıl Gurbetelli Ersöz anısına bir yarışma düzenleyeceğini ifade eden Roza Metina, “Gurbetelli Ersöz gibi basın alanında mücadele etmiş bir ismi anmak, unutturmamak, için onun mirasına sahip çıkmak için MKG bir yarışma düzenleme kararı aldı” dedi.
Roza Metina, “Gurbetelli Ersöz Kadın Gazetecilik Ödülleri, aynı zamanda kadın gazetecileri teşvik etme ve emeklerine sahip çıkmak için oldukça önemli. Bu yarışmanın 1’incisini düzenliyoruz. Kadın gazeteciler bir saldırı furyası altında mesleklerini icra etmeye çalışıyorlar. Bu nedenle bu zorlu koşullarda çalışan gazetecilerin emeklerinin daha fazla görünür olmasını istiyoruz. Evet, bu yarışma bir ilk, ancak kadın gazetecilerin katılımıyla anlam kazanacak” diye belirtti.
‘Emeğimize sahip çıkacağız’
Basın emekçisi kadınlara çağrıda bulunan Roza Metina, “Tüm kadınlara çağrımızdır; nerede olurlarsa olsunlar, eserlerini yarışmaya gönderebilirler. Böylelikle birlikteliği güçlendirmiş olacağız ve hep birlikte emeğimize sahip çıkacağız” ifadelerini kullandı.
‘Kadın gazetecilere umut veriyor’
Gazeteci Medya Bal, Gurbetelli Ersöz Kadın Gazetecilik Ödülleri ile kadın gazetecilerin “irade” olduklarını gösterdiklerini söyledi. Medya Bal, “Bir mücadele sonucu kadın gazeteciler bir irade oldu. Tüm baskılara rağmen günümüze geldiğimizde kadın gazeteciler emekleri için diğer kadın gazetecilere ödül verecek bir noktaya ulaştı. Bu noktadan bakınca yarışma çok önemli. Önümüzdeki günler için de kadın gazetecilere umut veriyor” değerlendirmesinde bulundu.
Erkek egemenliğinin olduğu toplumlarda yüzyıllardır kadın haklarının yok sayıldığının ve kadının bir irade olarak görülmediği süreçlerde, kadınların tarihi tersine çevirmek için direndiğini ve başarı olduğunu ifade eden Medya Bal, özellikle Kürdistan coğrafyasını örnek gösterdi. Medya Bal, “Kürt ve Kürdistan gerçekliği yüzyıllarca yok sayıldı. Bu yok sayılmanın içinde toplumda kadınlar iki kez mağdur edildi. Daha fazla saldırılara maruz kaldılar. Kadınlar hem Kürt olarak hem kadın olarak yıllarca çeşitli baskılara maruz kaldı. Kürt kadınlar ise bu baskılar karşısında kazanımlar elde etmek için eşsiz bir direniş sergiledi. Tabi ki bu mücadele içinde Özgür Basın’ın rolü de önemli bir yerde duruyor. Çünkü gazeteciler, toplum içinde ve toplum için emek veriyorlar” diye belirtti.
‘Yarışma dünden bugüne gelen mücadelenin nasıl büyüdüğünü gösteriyor’
Özgür Basın’da gazetecilerin toplumun, ezilenin sesini dünyaya duyurmaya çalıştığını söyleyen Medya Bal, Gurbetelli Ersöz’ün bu geleneğin önemli isimlerinden biri olduğunu belirtti. Medya Bal, “Gurbetelli bir kimyager, bir gazeteci ve bir savaşçı olarak kadınlara örnek oldu. Sadece fikirsel olarak değil, o fikirlerin eyleme dökülmesinde de o bir öncü oldu. Bu yarışma dünden bugüne gelen mücadelenin nasıl büyüdüğünü gösteriyor. Asla geriye gitmeden hep ileriye yol aldı. Bu yarışma aynı zamanda kadın gazetecilerin bir cevabıdır da ‘her türlü baskıya, ölüme, tehditlere, işkenceye rağmen hala buradayız. Artık tüm dünya bizim varlığımızdan haberdar’ diyor gazeteciler. Çünkü Kürtlerin mücadelesi bir varlık mücadelesiydi ancak kadınlar hem Kürt hem de kadın kimliği için mücadele etti. Gurbetelli Ersöz’ün izinden giden gazeteciler de böylelikle bir yanıt veriyor baskılara” ifadelerini kullandı.
‘Gelecek nesiller için umut ve cesaret veriyor’
“Yarışma gelecek nesiller için umut ve cesaret veriyor” diyen Medya Bal, Kürdistan’da Kürt gazetecilerin verdiği mücadelenin uluslararası alanda da etkilerinin olduğunu söyledi. Medya Bal, “Kürdistan’da başlayan bir mücadelenin etkilerini Afganistan’da da Hindistan’da da görebiliyoruz. Afrika’da bir eylemsellik başlayınca etkilerini Kürdistan’da da görebilirsiniz. Bu nedenle dünya kadınlarının, dünyadaki kadın gazetecilerin dayanışması çok önemli bir yerde duruyor. Büyük etkiler yaratabilir” şeklinde konuştu.
Medya Bal, konuşmasını gazetecilik mesleğine yeni başlayacak genç kadınlara çağrı yaparak tamamladı:
“Bu mücadeleyi büyütmek için bize katılın; var olan mücadeleyi daha görünür kılmak için Özgür Basın’da yer alın.”
Gurbetelli Ersöz kimdir?
Türkiye basın tarihinin ilk kadın genel yayın yönetmeni olan Gurbetelli Ersöz, 11 Temmuz 1965 günü Xarpêt’in (Elazığ) Palo (Palu) ilçesine bağlı Ziver köyünde dünyaya geldi. Babası Almanya’da çalışan Gurbetelli Ersöz’ün ismi de ülkeye duyulan özlem nedeniyle “Gurbetelli” oldu. Gurbetelli, ilkokulu birincilikle bitirdi. Ailesinin Adana’ya göç etmesinin ardından ortaokulu Adana’da okudu. Gurbetelli, basın-yayın, hukuk ya da siyasal okumayı isterken kendisini Çukurova Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Kimya Bölümü’nde buldu.
Lisans eğitimini tamamlayan Gurbetelli, Çukurova Fen Bilimleri Enstitüsü’nde ‘Çevre ve Enerji’ üzerine yüksek lisans yapmaya başladı. Yaşamının dönüm noktasının Çernobil ve Halepçe Katliamı olduğunu dile getiren Gurbetelli, aklındaki sorulara da yanıt bulmaya başladı: “Çernobil ve Halepçe ile en çok ilgilenmesi gereken kimyacılar beni çok şaşırttı, kendime sık sık ‘ben neyim’, ‘ne yapacağım’ diye sormaya başladım.” Yüksek lisans yaptığı dönemde bir yandan da üç yıl boyunca kimya bölümünde araştırma görevlisi olarak çalışan Gurbetelli PKK üyeliği iddiasıyla 10 Aralık 1990 gününde gözaltına alındı. 15 gün boyunca sorguda kalan ve ağır işkencelere maruz bırakılan Gurbetelli tutuklanarak Malatya Cezaevi’ne gönderildi.
Cezaevinde iki yıl kaldıktan sonra Gurbetelli Ersöz, tekrar üniversiteye kabul edilmeyince, 1993’te Özgür Gündem’in (o zamanki adıyla Özgür Ülke) Adana bürosunda çalışmaya başladı. Daha sonra İstanbul’a gelen Gurbetelli, Özgür Gündem’in genel yayın yönetmeni oldu ve Türkiye basın tarihinde bir ilke imza attı. Gazete binası 10 Aralık 1993’te Dünya İnsan Hakları Günü’nde yüzlerce polis tarafından basıldı. Diğer gazete çalışanlarıyla birlikte gözaltına alınan Gurbetelli, 13 günlük gözaltı süresinin ardından bir kez daha tutuklandı. İlk gözaltında yaşadığı işkenceler burada da tekrarlandı. Sağmalcılar Cezaevi’ne gönderilen Gurbetelli, Haziran 1994’teki duruşmada tahliye edildi.
Tahliyesinin ardından gazetecilik faaliyetlerini sürdürdü. Özgür Gündem’in ilk yayın döneminde aralarında yazar, muhabir ve dağıtımcıların da bulunduğu 27 çalışandan çoğu faili meçhul bir şekilde katledildi, yayınlanan 580 sayının 486’sı hakkında dava açılarak gazete çalışanları toplam 147 yıl hapis cezasına mahkum oldu. 3 Aralık 1994 yılında ise Özgür Ülke’nin İstanbul’da Kadırga bürosu bombalı saldırıya uğradı. Saldırıda ulaştırma bölümünden Ersin Yıldız yaşamını yitirirken 23 gazete çalışanı ise yaralandı. Bu baskıların ardından Gurbetelli, yüzünü dağlara döndü ve 1995 yılında PKK’ye katıldı. Birçok alanda gazeteci olarak görev yapan Gurbetelli, 7 Ekim 1997 yılında Federe Kürdistan Bölgesi’ne bağlı Garê’de yaşamını yitirdi.
Haber: Arjîn Dilek Öncel / NÛJINHA
