Dilbilimci Zana Farqînî, dünyadaki tekçi politikalardan dolayı 7 bin dilin yüzde 90’ının tehlike altında olduğuna dikkat çekerek Kürtçeye yönelik tehlikenin devam ettiğini söyledi
Toplum ve Hukuk Araştırmaları Vakfı (TOHAV), “Toplum ve hukuk tartışmaları” başlığıyla Beyoğlu’nda bulunan Galata Kültür Merkezi’nde panel düzenledi. Moderatörlüğünü Avukat Zozan Vargün’ün yaptığı panelde Dilbilimci Zana Farqînî, “Eğitim alanında anadilin rolü” başlığıyla konuşma yaparken, Avukat Ekrem Koçbaşı “Ulusal ve uluslararası alanda anadil hakkı” başlığıyla konuşma gerçekleştirdi. Panele, Kürt Araştırmaları Derneği, Özgürlük İçin Hukukçular Derneği (ÖHD) İstanbul Şubesi üyelerinin yanı sıra çok sayıda kişi katıldı.
Panelde ilk olarak söz alan Zana Farqînî, dilbilimcilerin dili farklı tanımladıklarını söyledi. Zana Farqînî, “Felsefede de dilin üzerine tartışmalar yapılmış. Modern çağda ulus devletler kurulurken dil de gündeme gelmiştir. Sosyolojik olarak dil üzerine düşünülüyor. Dil insanın iletişim kurabilmesini sağlayan şeydir. Bazen dilin ne zaman çıktığı soruluyor. Bugün dünya üzerinde yedi bin dil var. Ama bunların ne zaman ortaya çıktığı kesin olarak bilinmiyor. İnsanı insan yapan dildir. İnsanı toplum yapar, toplumu da ulus yapar. Her insan bir toplum içinde dünyaya gelir. İçinde doğduğumuz toplumun dilini öğreniyoruz. Her şeyi o dilden öğreniyoruz. İnsan hangi dilde büyürse zihni olarak o dilde düşünür ve yaşam kurar. İnsan içinde doğduğu ailenin dilinde konuşur. Bu onun birinci dili olur. İkinci dil hiçbir zaman birinci dilin yerini tutmaz. Çünkü her dilinin fonetiği aynı değildir. Tekçilikle kendini var eden ulus devletler kendi dilini medeniyetin dili olarak tanımlar ve dillerin arasına hiyerarşi koyar” diye konuştu.
‘Anadilin aynı zamanda kimliğindir’
Eğitimin ideolojiden bağımsız olmadığını kaydeden Zana Farqînî, “Eğer insan kendi dilinde eğitime başlarsa daha çabuk öğrenir. Almanya’ya göç eden Türklerin Almanca bilmedikleri için rehabilitasyona gönderiliyordu. Bugün Türkiye’de de Türkçeyi bilmeyenleri rehabilitasyona gönderiliyor. Anadil aynı zamanda kimliktir. 1980’li yıllarda tarih dersinde Kürt sadece zararlı cemiyetlerde adı geçiyordu. Anadilde eğitim alındığı zaman kimlik bilinci daha çok gelişiyor. İlkokulu okurken anlasak bile bunu aktarma durumumuz olmuyordu. Aksanımızdan gülmelerinden de çekiniyorduk. İkinci dilde fikirler tamamen aktarılamaz. Anadilde eğitime başlanırsa aile içi ilişkiler daha güçlü olur. Pedagojik dilbilimi araştırmalarında yapılan araştırmalar bize kendi anadilinde eğitim gören bir çocuk eğitimde konuları daha iyi anladığını göstermiştir. Hem UNESCO hem de diğer yerlerde yapılan araştırmalara göre anadilde eğitim gören çocuk ve görmeyen çocukların karşılaştırması yapılmış. Kendi anadilinde eğitim gören çocuklar akademide daha başarılı olduğu gözlemlenmiş. Anadilde eğitime başlandığında kültür de muhafaza edilir. Kültürü koruyan ve geliştiren dildir. Dünyaya baktığımızda dilin ismi ulusların isminden geliyor. Bu yüz yılda örgün eğitim ilerlemiş. Tekçi politikalarda dünyadaki yedi bin dilin yüzde doksanı kalmayabilir. Kürt dili ve diğer diller üzerinde asimilasyon politikaları tehlikesi devam ediyor” dedi.
‘Kürtçe hukukî olarak güvenceye alınmalı’
Ardından konuşan Avukat Ekrem Koçbaşı, uluslararası hukuktan bir tanesinin insan hakları olduğunu belirterek, “Eğitim hakkı hemen bütün hukukta var. Ancak hangi dilde yapılacağı belirtilmiyor. Hukukta devlet resmi dilin dışında diğer dilleri sadece toplumsal alanda konuşulmasına izin veriyor. Son kırk elli yılda dilin sadece konuşulması yetmediği anlaşıldı. Devletin dilin gelişmesini de taahhüt etmelidir. Anadilde eğitimi kabul etmesi bile yetmez. Kürdistan’da Kürtçenin her alanda kullanılmasının önü açılmalıdır. Türkiye’de eğitim dili Türkçe olarak belirtiliyor. Kürtçe hukukta yer almalıdır. 1990’lardan sonra bazı Kürtçe kurumlar açıldı. Türkiye uluslararası sözleşmelerde en çok üye olan ülkelerden biridir. Ancak bunun uygulamasına gelince de bir pratik göremiyoruz” diye belirtti.
Kaynak: MA
