Çocuklar barınma, sağlık, eğitim ve yaşam hakkı konusunda birçok ihlale maruz kalıyor. 2025’in ilk 10 ayında 23 çocuk katledilirken, 24 çocuk şüpheli şekilde yaşamını yitirdi
Dünya genelinde çocuklara yönelik şiddet ve hak ihlalleri artmaya devam ederken, uluslararası örgütlerin tutumu çoğu zaman kınama ve rapor açıklamalarının ötesine geçmiyor. Birleşmiş Milletler’in 20 Kasım 1989’da Çocuk Hakları Sözleşmesi’ni kabul etmesiyle ilan edilen “Dünya Çocuk Hakları Günü”, 36 yıldır çocukların korunması ve yaşam koşullarının iyileştirilmesini hedefliyor. Ancak bu kadar yıla rağmen, 20 Kasım’da dahi dünya çocuklarının karşı karşıya olduğu tablo ağırlaşmaya devam ediyor. Çocukların özgür olmadığı ve birçok hakkının ihlal edildiği ülkelerden biri de Türkiye.
Cezaevlerindeki çocuklar
Ceza İnfaz Sisteminde Sivil Toplum Derneği (CİSST) Hapishane İstatistikleri verilerine göre 1 Ekim tarihi itibariyle cezaevlerinde 12-18 yaş arası 4 bin 561 çocuk tutuluyor.
Son açıklanan verilere göre Türkiye’de toplam 304 bin 964 kapasiteli 402 cezaevinde 420 bin 904 tutuklu-hükümlü bulunuyor.
Cezaevinde tutulan 19 bin 290 kadın tutsağın yanında cezaevinde bulunan 0-3 yaş grubu çocuk sayısı 434 iken, 4-6 yaş grubu çocuk sayısı ise 388 olmak üzere toplam 822 çocuk annesiyle beraber cezaevinde.
23 çocuk katledildi
JINNEWS’in derlediği şiddet çetelesi verilerine göre, 2024 yılında 43 çocuk katledilirken, 31 çocuk ise şüpheli şekilde yaşamını yitirdi. 2025’in ilk 10 ayında ise 23 çocuk katledilirken, 24 çocuk şüpheli şekilde yaşamını yitirdi. Son 10 gün içerisinde ise en az 6 çalıştırılan çocuk yaşamını yitirdi. 15 yılda 21 çocuk zırhlı araçla katledildi
Adalet Bakanlığı’nın verilerine göre, 2023-24 yılları arasındaki bir yıllık süreçte 20 bin “çocuğa istismar” davası açılırken, 7 bin çocuk ise doğum yapmak zorunda kaldı.
Çocuk nüfusu
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2024 çocuk verilerine göre, Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) sonuçları doğrultusunda 2024’te Türkiye nüfusunun yüzde 25,5’ini 0-17 yaş grubundaki çocuklar oluşturuyor. TÜİK verilerine göre, 2024 yılı sonu itibarıyla 85 milyon 664 bin 944 olan Türkiye nüfusunun, 21 milyon 817 bin 61’ini çocuklar oluşturuyor.
Çalışan çocuklar
Yine TÜİK verilerine göre, hane halkı iş gücü araştırması 2024 yılı sonuçlarına göre 2020’de yüzde 16,2 olan 15-17 yaş grubundaki çocukların çalıştırılma oranı oranı yüzde 24,9’e yükseldi. 4 yılda yüzde 8’lik artışla 377 bin çocuk daha çalıştırılarak kayıtlara eklendi. Verilere göre 4 çocuktan 1’i çalıştırılıyor.
2024’te 15-17 yaş grubunda 3 milyon 894 bin çocuk bulunurken, bunların 970 bini “kayıtlı işçi” olarak çalıştırılıyor. Buna ek olarak 504 bin çocuk da Mesleki Eğitim Merkezleri (MESEM) kapsamında çalıştırılıyor. Böylece toplamda çalıştırılan çocuk sayısı 1 milyon 474 bine ulaşıyor.
Çocuk ölümleri
Ölüm ve ölüm nedeni istatistiklerine göre 2023’te 15-17 yaş grubunda çocuk ölümleri en fazla, dışsal yaralanma ve zehirlenmeler nedeniyle gerçekleşti. Bu nedenle hayatını kaybeden 15-17 yaş grubundaki çocuk sayısı, 2023’te 13 bin 43 oldu. Kaç çocuğun çalıştırılırken yaşamını yitirdiğine ilişkin ise bir veri verilmedi.
Eğitimde çocuklar
Okul öncesi eğitim seviyesinde beş yaş net okullaşma oranı düştü. 2022-23 öğretim yılında yüzde 85 olan okullaşma oranı 2023-24 öğretim yılında yüzde 84,3 oldu. İlkokul seviyesinde net okullaşma yüzde 95, ortaokulda 91,5 ve ortaöğretimde ise yüzde 88 oldu. İlkokul tamamlama oranı 2023-24’te yüzde 98.7, ortaokulda yüzde 97.7, ortaöğretimde ise 81.2 oldu. Türkiye genelinde örgün eğitime devam eden öğrenci sayısı 18 milyon 710 bin 265 oldu.
Çocuklar beslenemiyor
Gelir ve yaşam koşulları araştırması sonuçlarına göre, 2024’te maddi yetersizlik nedeniyle çocukları yeni giysilere sahip olamayan hane halkı oranı yüzde 9,2, düzgün iki çift ayakkabı sahibi olamayan çocukların oranı ise yüzde 11,7 olarak açıklandı. Maddi yetersizlikten günde en az bir kez taze sebze ve meyve tüketimi yapamayan hane halkı oranı yüzde 10, çocukların yüzde 32,3’ü de günde en az bir et, tavuk veya balık tüketemiyor.
Ölüm ve ölüm nedeni istatistiklerine göre 2022’de binde 9,2 olan bebek ölüm hızı 2023’te binde 10 oldu. Doğumdan sonraki beş yıl içinde ölme olasılığını ifade eden beş yaş altı ölüm hızı da 2022’de binde 11.2 iken 2023’te 14.5’e çıktı.
Karakolda işlem gören çocuklar
1 Ağustos tarihli TÜİK verilerine göre, emniyet ya da karakol birimlerine başvuran veya bu birimlere getirilen çocuk sayısı 612 bin 651 olarak kaydedildi. Bu çocukların 279 bin 620’si “mağdur” kategorisinde, 202 bin 785’i hakkında adli işlem yapılan ya da adli süreçteki çocuklar kapsamında, 96 bin 438’i bilgisine başvurulması amacıyla, 18 bin 561’i kayıp başvurusu nedeniyle, 8 bin 729’u “kabahat” isnadıyla, 6 bin 518’i ise bunların dışında kalan diğer nedenlerle emniyet birimlerinde işlem gördü.
Karakol ve emniyet birimlerine getirilen çocuklara ilişkin 202 bin 785 olay, çocukların adli sürece konu edilmesi kapsamında kaydedildi. Bu olaylarda çocuklara yöneltilen isnatlar; şiddet içeren eylemlerden mülkiyete yönelik fiillere, risk ve tehlike oluşturan durumlara kadar geniş bir yelpazede değerlendirildi. İsnatların önemli bir bölümü bu başlıklar altında toplanırken, kalan kısmı ise diğer adli nitelikteki eylemler kapsamında kaydedildi.
Cinsel istismar
Karakola başvuran çocukların yüzde 45,6’sı kendilerine yönelik şiddet ile çeşitli zarar verici eylemlere uğramaları nedeniyle işlem gördü. Başvuran 279 bin 620 çocuğun yüzde 86,1’i kendisine yönelen suç isnatları kapsamında, yüzde 13,8’i ise takibi gereken diğer olaylar nedeniyle kaydedildi. Kendisine yönelen eylemler nedeniyle başvuran 240 bin 872 çocuğun yüzde 55,3’ü yaralama fiillerine uğradı, yüzde 10,8’i çocuğa yönelik cinsel saldırıya maruz bırakıldı, yüzde 9,5’i göçmen kaçakçılığı süreçlerinde çeşitli eylemlere uğradı, yüzde 8’i aile düzenine yönelik ihlallere maruz bırakıldı ve yüzde 16,5’i ise bunların dışında kalan diğer zarar verici eylemler nedeniyle işlem gördü.
Çocuklar tehdit altında
TÜİK’in asgari olarak açıkladığı bu veriler ışığında bile çocukların güvende olmadığı anlaşılıyor. Eğitimden sağlığa, ekonomiden hak ihlallerine, yaşam hakkından beslenme ve barınma hakkına kadar sayısız çocuk tehdit altında.
Haber: Öznur Değer / JINNEWS
