Gurbetelli Ersöz’ün arkadaşı Ferda Çetin anlattı: “Kürt kadınının sömürgeciliğe, hegamonyaya, adaletsizliğe, erkek egemen sisteme karşı uyanışı, örgütlenmesi ve mücadelesinin özetidir”
Şirin Bayık
Türkiye basın tarihinin ilk kadın genel yayın yönetmeni olan ve ardında kadın gazetecilere büyük bir direniş ruhu ve mücadele mirası bırakan Gurbetelli Ersöz, yaşamı boyunca temas ettiği kişilerde büyük bir etki bıraktı. Gurbetelli’nin arkadaşı, yoldaşı Ferda Çetin, ölümünün yıldönümünde Gurbetelli’yi gazetemize anlattı.
‘Bir aydının nasıl yaşaması gerektiğinin doğru bir örneğidir’
Ferda Çetin, Gurbetelli Ersöz’ün yaşamına, mücadelesine tanıklık eden biri olarak Gurbetelli’yi şu sözlerle anlattı:
“Kürt kadınının sömürgeciliğe, hegamonyaya, adaletsizliğe, erkek egemen sisteme karşı uyanışı, örgütlenmesi ve mücadelesinin özetidir. Geçmişin, bugünün ve olan bitenin farkında olan bir aydının nasıl yaşaması gerektiğinin de doğru bir örneğidir.
Bilgilerin, öğrenilmiş ve kabul görmüş doğruların üniversite kampüslerinde, kütüphanelerde ve parti programlarında hiçbir kıymetinin olmadığını bilmektedir. Söz ile adımın, teori ile pratiğin bir an bile kopuşunu veya ayrışmasını kabul etmeyen; sorgulamayı, itirazı ve isyanı insanın en büyük erdemi sayan asaletin temsilcisidir Gurbetelli.
Gurbetelli’nin dilinden
Gurbetelli kendisi anlatmıştı. Ailenin Ziver’den Adana’ya göç etmesi, yaşamı boyunca uğraştığı kopuş ve bağlanma hikayesinin nirengi noktasıdır. Bir yanıyla anlaşılması güç ve yabancı bir dünya, diğer yanıyla geride bırakılan cennet. Şüphesiz bütün bunlar bir çocuk için çok soru ve çok huzursuzluk demek. Çocuk Gurbetelli, arkadaşlarına benzemeyi de, “kendi içinden” uzaklaşmayı da hiç denemiyor. Bu yaşlarda kabullendiği huzursuzluk, onun özgür kadın kimliğinin harcı oluyor. Leonardo da Vinci “insan bir şeyi anladıktan sonra nefret veya sevgi duyabilir” derken sanki Gurbetelli’yi anlatmış.
Üniversite yıllarında Kürdistan’ın sömürgeleştirilmesi, Kürt tarihi, Kürt sosyolojisi ile ilgili okumalar yapıyor. Bu yıllar bir yandan 12 Eylül Cuntasının hüküm sürdüğü, diğer yandan Kürdistan özgürlük mücadelesinin geliştiği yıllar. Gurbetelli öğrendiklerini biriktirmeyi sevmiyor. Öğrendiklerini ailesiyle ve yakınındaki arkadaşlarıyla paylaşıyor, tartışmalar yürütüyor.
Toplumsal özgürlük bilinci
Kürt soykırımı, inkar, imha ve asimilasyon politikalarına karşı örgütlenerek mücadele etmenin gerekliliğini görüyor. Gurbetelli toplumsal özgürlük olmadan bireysel özgürlüğün mümkün olamayacağının bilincindedir. Devrimci bir Kürt kadını olabilmek, Çukurova Üniversitesi’nde öğretim üyesi olmaktan daha doğru ve daha cazip geliyor. Zaten doğru devrimcilik de böyle bir tutum geliştirebilmek değil midir? Sistem içinde farklı yaşam seçenekleri veya konfor alanları “imkan” dahilinde iken, tercihini toplumun özgürlüğünden yana kullanmak toplumcu, öncü aydın olmanın gereği değil midir?
Gurbetelli, içinde yaşadığımız dünyadan daha fazla, olması gereken bir dünyanın hayali ve ütopyası ile yaşıyordu. Sohbetlerde ve tartışmalarda vurguları ve önermeleri daha çok geleceğe ve ileriye yöneliktir. Kurma, inşa etme, yaratma heveslisidir. Fakat Türk sömürgeciliğinin Kürt hafızasını silme, Kürt dilini, kültürünü, müziğini tahrip etme politikalarına karşı da gelenekçidir. Basın çalışmaları sürecinde Kürt tarihine ilişkin bilgi ve belgeleri toplama, arşivleme ihtiyacından bahsediyor, bu amaç için çalışacak bir vakıf için tartışmalar yürütüyordu.
‘Onunla zaman geçiren herkes çok şanslı’
Gurbetelli ile çalışan, onunla arkadaşlık yapan ve zaman geçiren herkes çok şanslıdır. O, hem özgüveni yüksek devrimci bir otorite, aynı zamanda herkesle her şeyini paylaşacak rahatlıkta bir arkadaş canlısıdır. William Blake, “en soylu eylem, bir başkasını kendi önüne geçirmektir” diyor. Gurbetelli yanındaki, yakınındaki herkesin gelişmesini, büyümesini ve başarılı olmasını canı gönülden isteyen bir arkadaştır. Bunu fazlasıyla gösterir zaten.
İdeolojik ve politik çizgisi farklı birey ve kurumlarla ilişkilerde de Gurbetelli bir ilişki ustasıdır. İnsanları saatlerce ve sabırla dinler, anlamaya çalışır. Onlarla ortaklık alanları yaratmak için kafa yorar. Bu tarzını, Kürt Halk Önderi Öcalan’ın öğretisi, yazıları ve konuşmalarından referanslarla güçlendirmeye çalışır. Muhatapları kendine tabi kılma tutumu içinde olmaz, asgari müşterekler yaratma çabası içine girer. Özgür Gündem döneminde, haber merkezinde, yayın kurulunda ve servislerde farklı siyasi geleneklerden gelen arkadaşlarla çok iyi bir çalışma ortamı oluşturulmuştur. Onun ilişkileri mekanik yönetici ilişkileri değil, samimi arkadaşlık ilişkileridir. Gurbetelli’nin toplumsal ilişkileri de son derece güçlüdür. Bir kez evine veya iş yerine gittiği insanlarla bu ilişkileri karşılıklı ziyaretlerle bir biçimde güçlenerek devam eder.
Gurbetelli ve Özgür Gündem
Gurbetelli’nin Özgür Gündem Genel Yayın Yönetmenliği şekli veya sembolik değildir. Haber merkezi, yayın kurulu ve temsilcilikler ile doğrudan ilişkiler içinde, gündem toplantılarını yönetir; tartışmalara öneri ve perspektifleriyle yön verirdi. Onun Genel Yayın Yönetmenliği çok doğal ve çok normaldi. Gazetede bir Kürt kadının Genel Yayın Yönetmeni olması ve bu görevi fiilen yürütüyor olması taktir ediliyordu. Bu konuda açık veya kapalı ortamlarda bir tartışma, yadırgama veya rahatsızlık hiç olmadı. Aksine herkes çok memnundu. Doğrusu bilgisi, birikimi, ilgisi ve paylaşımcılığı ile Gurbetelli de bu göreve çok da yakışıyordu.
Gurbetelli kadın muhabirler ve editörlerle ayrıca ve özel olarak ilgilenir ve zaman zaman onlarla özgün toplantılar yapardı.
O yıllar MİT, JİTEM ve Kontrgerilla eliyle faili meçhul cinayetlerin, köy yakmaların yoğun yaşandığı, muhabirlerin, gazete dağıtımcılarının gözaltına alındığı, kaçırılarak katledildiği, Kürt basını üzerinde sistematik devlet terörünün sürdüğü yıllardı. Gurbetelli Ersöz böylesi koşullarda başarıyla Genel Yayın Yönetmenliği yaptı.
Kadın gazetecilere mirası
Bugün Jin Tv, Jin News, Neweya Jin başta olmak üzere onlarca TV, gazete ve dergi yayınlanmakta, bu yayınların yönetiminde, yayın kurullarında yüzlerce kadın gazeteci, muhabir ve editör görev almaktadır. Bu düzey Gurbetelli Ersöz ve ardıllarının yürüttüğü mücadele ile gelişti.
Gurbetelli Ersöz’ün Özgür Gündem gazetesinde aktif olarak Genel Yayın Yönetmenliği yapması, kadın gazeteciliği ve Kürt kadınları bakımından ilham verici bir emsaldir. Kürt kadın gazeteciliği bu çizgide büyüyerek gelişmesini sürdürecektir.”
