Şam’da kendi rejimini kurma hedefi doğrultusunda selefi, cihatçı ve radikal örgütlerle ittifak kurarak, onlara imkân ve alan tahsisi vaadiyle biat çağrısında bulundu. Savunma Bakanlığı’nın resmi verilerine göre, bu çağrıya 130 silahlı cihatçı örgüt yanıt vererek Şara’nın oluşturmayı hedeflediği yeni Suriye Ordusu’na katıldı
Doğan Cihan
Ahmet el Şara ve HTŞ yönetimindeki Suriye Geçici Hükümeti, Suriye’yi selefi, cihatçı ve radikal bir ideoloji doğrultusunda yeniden yapılandırmaya devam ediyor. Bu sürecin merkezinde ise Suriye Ordusu yer alıyor.
İnşa edilen ordu tehdit olarak değerlendiriliyor
Şara, Şam’ı Esad rejiminden aldıktan sonra kendi rejimini kurma yolunda ilk adım olarak orduyu yeniden oluşturup şekillendirmeye başladı. Bu temelde inşa edilen yeni ordu, uluslararası güçler ve kurumlar tarafından birçok açıdan tehdit olarak değerlendiriliyor.
Şara, Şam’da kendi rejimini kurma hedefi doğrultusunda selefi, cihatçı ve radikal örgütlerle ittifak kurarak, onlara imkân ve alan tahsisi vaadiyle biat çağrısında bulundu. Savunma Bakanlığı’nın resmi verilerine göre, bu çağrıya 130 silahlı cihatçı örgüt yanıt vererek Şara’nın oluşturmayı hedeflediği yeni Suriye Ordusu’na katıldı.
Ordu nasıl yapılandırıldı?
Ancak bu katılım nasıl gerçekleşti? Yeni Suriye Ordusu nasıl yapılandırıldı? Hangi biçimi aldı? Bu soruların yanıtları, oldukça ürkütücü ve endişe verici bir tabloyu ortaya koyuyor.
Amaç kendi varlığını sürdürmek
Şara, yalnızca kendi rejiminin varlığını sürdürmek ve ülkeyi—özellikle orduyu—kendi ideolojik çizgisine göre yeniden şekillendirmek amacıyla Suriye’deki tüm silahlı cihatçı örgütlere “Yeni Suriye Ordusu” çatısı altında meşruiyet, alan ve imkânlar sağladı.
Her ne kadar Şara, uluslararası aktörlere bu örgütlerin dağıtıldığını ve kendilerini feshettiklerini iddia etse de, Yeni Suriye Ordusu’nun mevcut yapısı ve sahadaki hareketliliği incelendiğinde durumun çok farklı olduğu ortaya çıkıyor. Gerçekte, bu örgütler yalnızca grup formundan çıkarak tümen yapısına bürünmüş durumda. Yani dağılmak bir yana, daha geniş alanlara ve imkânlara kavuşarak faaliyetlerini resmî bir statüyle, tümen olarak sürdürmeye devam ediyorlar.
Yeniden isimlendiriliyorlar
Birçok rapor, söz konusu cihatçı grupların gerçek anlamda dağıtılmadığını; aksine, Yeni Suriye Ordusu’nun tümen ve tugayları altında yeniden isimlendirildiklerini ortaya koyuyor. Çoğu durumda bu yapılar, mevcut organizasyonlarını, kimliklerini ve iç komuta zincirlerini koruyarak faaliyetlerine devam ettiler.
Bazı örneklerde ise bu gruplar, daha önce etkin oldukları bölgelerde aynı faaliyetleri sürdürmeye devam etti. Bu durum özellikle Suriye’nin kuzeyinde, Suriye Milli Ordusu (SNA) çatısı altında ve Türkiye’nin desteğiyle faaliyet gösteren güçler için geçerliliğini koruyor.
Şara’nın Yeni Suriye Ordusu’nu oluştururken dahil ettiği bazı cihatçı örgütlerin, bu yapı altında elde ettikleri tümenleri şu isimlerle inceleyebiliriz:
40. Tümen
Güney Suriye’deki cihatçı gruplarda yer almış militanlardan oluşuyor. Faaliyet alanı: Dera, Batı ve Doğu Dera kırsalı, Kuneytra ve Süveyda.
Komutanı: Banyan Ahmed el-Hariri (Ebu Fares) — Ahrar el-Şam’ın kurucularından ve önde gelen komutanlarından biri.
44. Tümen
Şam’ın kuzeybatısındaki Zabadani bölgesinde faaliyet gösteriyor. HTŞ, Ahrar el-Şam, ve diğerleri bazı cihatçı örgütlerinin birleşiminden oluşturuldu.
52. Tümen
Humus ve Lübnan sınırında faaliyet göstermektedir. HTŞ ve SMO komutan ve militanlarından oluşturulan bir tümen.
84. Tümen
Kuzeybatı Suriye ve Lübnan sınırında faaliyet göstermek üzere özel kuvvetler yapısında kuruldu. Merkez üssü Lazkiye olan tümen, altı tugaya bölünmesi ve yaklaşık 30 bin savaşçıdan oluşması planlanıyor. Mevcut personelin büyük kısmı, iç savaş sırasında Suriye’ye gelen yabancı cihatçı savaşçılardan oluşuyor.
Bu tümen, Afganistan merkezli El Kaide ile bağlantılı savaşçılar barındırmasıyla dikkat çekiyor.
50. Tümen
Suriye kıyı bölgesinde faaliyet gösteren bir tümen. Bu Tümen Ahrar el-Tevhid ve HTŞ bileşimiyle oluşturuldu.
56. Tümen
Bu tümen, Tartus bölgesinde ve Suriye kıyılarında faaliyet göstermektedir.
Tümenin komutanı Münir eş-Şeyh (Ebu Usame). Aslen İdlib bölgesindeki Ma’arat el-Nu’man kasabasından olan El-Şeyh, iç savaşın başlangıcında İdlib bölgesindeki cihatçılar katıldı ve daha sonra Kuzey Suriye’deki Ceyş el-Fetih, Ebu Bekir el-Sadık Tugayı ve Osman Tugayı gibi çeşitli cihatçı örgütlerde çeşitli görevler üstlendi. Ayrıca HTŞ çerçevesinde çeşitli birimlere komuta etti.
62. Tümen
Bu tümen, Türkiye’ye bağlı Suriye Milli Ordusu (SMO) çatısı altında faaliyet yürüten Sultan Süleyman Şah Tümeni (aynı zamanda “Amşat” adıyla da bilinir) grubunda oluşmaktadır. Bu örgüt, iç savaş sırasında Kuzey Suriye’deki Kürt güçlerine karşı çeşitli saldırılarda Türk ordusuyla birlikte faaliyet göstermiştir.
Komutanı, Hama vilayetinden 38 yaşındaki Muhammed el-Cesim (Ebu Amşe). İlk olarak Hama vilayetinin kuzeyindeki Hatt el-Nar örgütünde görev aldı. Daha sonra Sultan Murad’a geçti ve ardından Sultan Süleyman Şah Tümeni’nin kurucularından biri oldu ve örgütün komutanı olarak görev yaptı.
İç savaş sırasında, Kürtlere karşı eylemleri (kaçırma, cinayet, işkence vb.) nedeniyle yaptırım altındadır.
74. Tümen
2025 başlarında kurulan bu tümen, Hama’nın kuzey ve batısında faaliyet gösteriyor ve Ceyş el-İzza örgütünden oluşturuldu.
Tümenin komutanı, Cemil Şehade El-Salah’tır. El-Salah, iç savaş sırasında 2015 yılında birleşerek Ceyş el-İzza’yı oluşturan çeşitli selefi, cihatçı ve radikal örgütlere komuta etti. Bu örgüt başlangıçta Hama bölgesinde ÖSO’ya bağlı olarak faaliyet gösterdi ve daha sonra Kuzey Suriye’de HTŞ ile iş birliği yaptı.
82. Tümen
Tümenin komutanı, Halid Muhammed Halabi’dir (Ebu Hattab). Halabi, cihatçı Ensar el-Tevhid örgütünün (eski adıyla Cund el-Aksa) komutanı oldu. Bu örgüt, aşırı bir selefi-cihatçı ideolojiye sahip ve IŞİD ile iş birliği yaptığı da belgelenmiş.
60. Tümen
Halep’in kuzey ve doğusunda faaliyet gösteriyor. Tümenin komuta kadrosunun karma olduğu, HTŞ ve SMO bünyesinde faaliyet gösteren çeşitli örgütlerin üyelerinden oluştuğu, bunların arasında Türkiye’ye yakın olduğu da biliniyor. Bu bağlamda öne çıkan örgütlerden biri El-Cebhe el-Şamiye’dir.
Tümen komutanı, HTŞ bünyesinde faaliyet gösteren Avad Muhammed’dir (Ebu Kutaybe el-Şamiye).
64. Tümen
İdlib ve Halep arasındaki bölgede faaliyet göstermektedir. Tümen, Feylak el-Şam adlı cihatçı örgütten oluşuyor. Tümenin komutanı Muhammed Garib’dir (Ebu Seyyid Horan).
Garib, Fetih Ordusu’nun kurucularından biri olup daha sonra Feylak el-Şam’a taşınıp İdlib bölgesinin komutanı olarak görev yapmıştır. Feylak el-Şam ve özellikle Garib, Türkiye ve Müslüman Kardeşler’e yakınlığıyla tanınıyor.
72. Tümen
Halep bölgesi ve çevresinde faaliyet gösteren bu tümen, Sultan Murad, Sultan Muhammed el-Fetih, Liva el-Vakas, el-Muntasır b-Allah ve 51. Tümen olmak üzere beş Türkiye yanlısı cihatçı örgütün birleşmesiyle kurulmuştur. Bu örgütler, Suriye Milli Ordusu (SMO) çatısı altında kuzey Suriye’de faaliyet göstermiş ve çeşitli operasyonlarda Türk ordusuyla iş birliği yaparken önemli Türkiye desteği almışlardır. Ayrıca, bu örgütlerden savaşçıların Türkiye tarafından Dağlık Karabağ savaşı sırasında Azerbaycan’a yardım etmek üzere gitmesiyle tanınıyor
76. Tümen
Halep bölgesi ve çevresinde faaliyet gösteriyor. Türkiye destekli Hamza Tümeni’ninden oluşuyor. Bu Tümen, Türkiye yanlısı olarak kabul edilmekte ve üyelerinin çoğu Türkmen kökenlidir.
Tümenin komutanı, Seyfeddin Bulad’dır (Ebu Bekir). Çeşitli raporlarda, Türkiye sınırına yakın El-Bab kasabasından bir Türkmen olan Boulad’ın 2013-2015 yılları arasında Türkiye’de kaldığı ve daha sonra cihat için Suriye’de örgüt saflarına geldiği bildiriliyor. 2016 yılında Hamza Tümeni komutanlığına atandı ve bu görevi sırasında Türkiye ile birlikte Kürtlere saldırdı.
Kürtlere karşı özellikle Efrin’e saldırıları nedeniyle Amerikan yaptırımlarına tabi tutuluyor.
80. Tümen
Halep bölgesinde savaş sırasında faaliyet gösteren Nureddin Zengi ve Mu’tasım Tümeni örgütlerinden oluşuyor. Bu örgütler Türkiye destekli SMO bünyesinde faaliyet gösteriyordu.
42. Tümen
Palmira şehri ve Suriye çölü bölgesinde faaliyet göstermektedir. Bu tümende faaliyet gösteren savaşçıların Sultan Melikşah Tümeni gibi Türkiye destekli cihatçı örgütlerden geldiği biliniyor.
Tümenin komutanı, aslen Palmiralı Raad Arab’dır (Ebu Arab). Arab, SMO altında faaliyet gösteren Sukur el-Şam örgütünün komutanı olarak görev yaptı. En yoğun döneminde yaklaşık 10.000 savaşçıya sahip olan örgüt, cihatçı bir ideolojiye sahip ve Ahrar el-Şam örgütüne de yakın.
66. Tümen
Mart ve Nisan 2025’te kurulan bu tümen, El-Bukemal, Deyrizor ve Haseke’yi içine alan Suriye’nin doğu sınır bölgesinden sorumludur. Bu Tümenin konuşlandırılmasından yaklaşık bir ay sonra Demokratik Suriye Güçleri’ne (DSG) saldırmıştır.
Tümen komutanı Ahmed el-Muhammed (Ebu Muhammed Şuri), aslen Rakka bölgesindeki Tabka şehrindendir. Atanmadan önce, HTŞ Şura Konseyi üyesi ve Zübeyr bin El-Avam Tugayı’nın komutanı olarak görev yapmıştır.
86. Tümen
Bu tümen de Doğu Suriye’de faaliyet göstermektedir.
Mayıs 2025’te kurulmuştur ve bu tümen Türkiye tarafından desteklenen ve SMO’nu bir parçası olan Ahrar el-Şarkiye cihatçı örgütü çerçevesinde faaliyet gösteren savaşçılardan oluşmaktadır.
SMO’nu bir parçası olan bu cihatçı örgüt, Türkiye’nin “Barış Pınarı Harekatı” kapsamında bölgeyi işgal etmesinden bu yana, kuzeydoğu Suriye’deki Kürt bölgesinde faaliyet göstermektedir.
Tümenin komutanı Ahmed Ahsan Fiad el-Hiyas (Ebu Hatem Şakra). Aslen Deyr ez-Zor bölgesindeki Şahil kasabasından olan 38 yaşındaki El-Hiyas, iç savaşın başlangıcında Ahrar el-Şam örgütüne katıldı. 2016 yılında örgütten ayrılarak Ahrar el-Şarkiye’nin kurucuları arasında yer aldı. SMO çatısı altında dört isyancı örgütü birleştiren Hareket el-Tahrir Ve’l-Bina’yı (Kurtuluş ve İnşa Hareketi) yönetti.
El-Hiyas Türkiye’de eğitim gördü ve orada askeri eğitim aldı ve çeşitli raporlarda Türk güçleriyle birlikte Kürtlere karşı çeşitli operasyonlarda görev almasıyla tanınıyor.
(Fırat Kalkanı, Zeytin Dalı, Barış Pınarı Harekatı). El-Hiyas ve Ahrar el-Şarkiye, Kürt ve Ezidi nüfusa yönelik eylemleri (tutuklulara kötü muamele, infazlar, insan ticareti vb.) nedeniyle 2019’dan beri Amerikan yaptırımları altında.
54. Tümen
Son yıllarda İdlib bölgesinde faaliyet gösteren ve ideolojik olarak El Kaide ile bağlantılı olan Ahrar el-Şam örgütünün insan gücünden oluşmaktadır. Türkiye’ye yakınlığıyla tanınıyor.
Tümenin komutanı, aslen Kafr Zita’lı (Hama’nın kuzeyi) Hüseyin Abdullah Ubeyd’dir (Ebu Suheyb). Ubeyd, atanana kadar Ahrar el-Şam’ın askeri komutanı olarak görev yaptı.
Yeni Suriye Ordusu’na bağlı tümenlerde yer alan selefi, cihatçı ve radikal örgütler, 13 Temmuz itibariyle başlayan ve hâlâ devam eden Süveyda saldırısında aktif rol aldı.
IŞİD arması taşındığı belgelendi
Bu tümenler, kentte yaşanan katliam, yağma, talan ve insan kaçırma olaylarıyla gündeme geldi; uluslararası raporlarda isimleri açıkça yer aldı.
Çatışmalar sırasında, bu tümenlere bağlı birçok savaşçının IŞİD arması taşıdığı da kayıt altına alındı.
