Geliyê Godernê, yapımı devam eden baraj çalışmaları nedeniyle yok ediliyor. İnşaat nedeniyle binlerce ağaç kesildi, tarihi köprü zarar gördü, dinamitler evlere zarar veriyor, yurttaşlar tarım arazilerine giremiyor, 50 kırsal mahalle sular altında kalacak
Amed’in Licê (Lice), Pasûr (Kulp) ve Hezro (Hazro) ilçeleri üçgeninde bulunan Geliyê Godernê (Godernê Vadisi), Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) kapsamında 2009 yılında yapımına başlanan Silvan Barajı inşaatıyla yok ediliyor. İnşaat nedeniyle şu ana kadar bölgede binlerce ağaç kesildi.
Diyarbakır Karayolları 9’uncu Bölge Müdürlüğü’nün viyadük yapım işi sırasında kullanılan dinamitler nedeniyle 17 Ocak’ta vadideki Taşköprü zarar gördü. Dağlardan kopan kaya parçalarının köprünün bir bölümüne ve ayaklarına isabet etmesi sonucu çökmeler meydana geldi.
Silvan Barajı’nın gölette su tutulmaya başlanmasıyla birlikte Pasur, Licê, Farqîn ve Hezro’da bulunan 50 kırsal mahallenin de su altında kalacağı belirtiliyor. Viyadük çalışması kapsamında dinamitler patlatılmaya devam ediyor. Bu durum bölgedeki tüm canlıların yaşam alanlarını yok ediyor.
“Güvenlik” gerekçesiyle yapılan baraj bölgesinin etrafı kalekollarla çevrilirken, insanların bölgedeki tarım arazilerine gidişleri ise engelleniyor.
‘Doğamız tamamen tahrip oldu’
Vadideki tarihi köprünün yıkım tehlikesiyle karşı karşıya kaldığını ifade eden Barış Aslan, patlatılan dinamitlerin doğayı tahrip ettiğini ve ekolojiye zarar verdiğini söyledi. Aslan, “Çalışmalardan kaynaklı çıkan duman, bağ ve bahçelerimizden tutalım ağaçlarımıza kadar hepsini yaktı. Doğamız tamamen tahrip oldu. Zaten yaz mevsimindeyiz, havalar sıcak bir de o duman eklenince bahçelerimiz yanıyor. Bugün sadece Geliyê Godernê değil Kurdistan’ın neresinde tarihi yer varsa talan ediyorlar. Bizler halk olarak tarihimize sahip çıkmalıyız. Bu gün burada yapılan tahribat Karadeniz’de ya da Ege’de yapılsaydı en yüksek mercilere kadar giderdi, sahip de çıkılırdı ve peşini de bırakmazlardı” dedi.
Geliyê Godernê’ye sahip çıkılması için çağrıda bulunan Aslan, ortak mücadeleyle sonuç alınabileceğini belirtti.
Piknik de yasak
Pasûr’dan piknik yapmak için Geliyê Godernê’ye giden ancak asker engeli nedeniyle yemek yiyemeden bölgeden çıkartılan Vecdettin Aydın, “Piknik yapmak için geldik büyük tahribatla karşılaştık. Ne diyeceğimizi bilmiyoruz. Diyebileceğim tek şey burada baraj yapılırsa yaşam biter. Burada yaşayan bir sürü insan var, hepsinin hayatında hasar bırakacak. Baraj projesi biran önce son bulsun” diye belirtti.
‘Dinamitler deprem etkisi yaratıyor’
Baraj yapımı için patlatılan dinamitlerden kaynaklı evi, ahırı çatlayan ve tozdan tarlası kuruyan yurttaş Mehmet Aslan, “Bir yıldır evimin duvarları çatlamış, dava açtım daha hangi hâkimin bakacağı belli olmamış. Yani buradaki amaç ne? Demek ki hükümet bu şirketlere destek veriyor, bize diktatörlük yapıyor. Evimin 100-200 metre ilerisinde bir dinamit patlatacaklardı, gittim dinamitin üzerine oturdum. Karakol komutanı geldi, ne yapıp etti ise kalkmadım. Dedim bunu patlatmak için önce beni patlatmanız lazım. Bu dinamiti de patlatırsanız, benin evim artık hepten yıkılacak. Şuan duvarları çatlak evde yaşıyoruz, başımıza yıkılacak diye korkuyorum. Ama başka şansımız yok. Yeni ev yapacak maddi durumum da yok” diyerek yaşadıklarını anlattı.
Kayıp hayvanların aranması da engelleniyor
Tarlasının ortasına yol yapıldığını dile getiren Aslan, yolun yüksekliği nedeniyle tarlasının da köyün de ikiye bölündüğünü belirterek “Yaptıkları yol Berlin Duvarı gibi. Berlin duvarı nasıl Almanya’yı, Batı Almanya, Doğu Almanya diye ikiye bölüyorsa buda onun gibi bir şey. Köyü ikiye bölmüş. Hayvanları otlatma alanımız daralmış. Yolu yeni yapmaya başladıklarında dediler, ‘Köprünün altına 4’e 4 alt geçit yapacağız. Hayvanlarınız da geçebilsin, sizde’ dediler. Sonra müteahhit kendi kârı için bunu 2’ye 2 düşürdü. Onu da askeriyenin talimatı ile mazgalla ile kapattılar” dedi.
Kendi arazisinde Jandarma izni olmadan gezemediğini ifade eden Aslan, “Benim iki ineğim kayboldu aramaya gittim, askerler dedi, ‘Yasak bölgedir, gidemezsin.’ Ben de, ‘Yasakladığın yer benim arazimdir, nasıl yasak bölgedir’ dedim. Köyün içinde gezinirken, askeri araba kapımın önüme geldi, ‘Köyde dolaşan kimdi’ diye sordu. Bende biri bendim biri muhtardı. Yani köyün içinde de gezmek için izin isteyeceğiz. Bize bu işkence yapılıyor” dedi.
Baraj çalışmasının durdurulması gerektiğini vurgulayan Aslan evine verilen hasarında bir an önce karşılanmasını talep etti.
‘Ormanlarımızı talan ettiler’
Geliyê Godernê’nin tarihi bir yer olduğunu ve bu tarihin yok edilmek istendiğinin altını çizen İsmail Can da “Geliyê Godernê’nin çok güzel bir doğası vardı, insanların piknik alanıydı. Ama doğamızı mahvettiler. Ormanlarımızı talan ettiler. Yaptıkları çalışmalardan çıkan toz-duman insanların hayatıyla oynuyor” diyerek halkı yapılanlara karşı durmaya çağırdı.
Patlatılan dinamitlerden evi zarar gören yurttaşlardan Hasan Esvet ise dinamitlerin etkisiyle deprem olmuşçasına köyün sallandığını belirterek evlerinde çatlaklar olduğunu, oluşan tozdan dolayı da ektikleri ürünlerden verim alamadıklarını söyledi.
Bakanlık soruları yanıtlamadı
Söz konusu duruma dair Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) Amed Milletvekili Serhat Eren 2023 Ağustos ayında Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı’nın yanıtlaması istemiyle soru önergesi verdi. Bakanlık tarafından önergeye yanıt ise verilmedi. Barajın ekosisteme vereceği zararlara dair kamuoyuna bilgilendirme yapılmaması ve cevapsız soruların cevaplanması için kent vekili Eren, 12 Eylül’de bir kez daha Tarım ve Orman Bakanı’na yanıtlaması istemiyle soru önergesi verdi.
Haber: Heval Önkol\MA
