Temeli 2014 yılında atılan Halkların Demokratik Kongresi (HDK) Sağlık Meclisi’nin ilk kurultayı “Kapitalizmin kentlerine alternatifimiz var!” başlığıyla 8-9 Aralık 2018 tarihinde HDK İstanbul binası konferans salonunda gerçekleşti. Kurultaya Türkiye’nin birçok ilinden (Diyarbakır, Şırnak, İstanbul, Ankara, İzmir, Mersin, Kocaeli, Samsun, Denizli, Aydın, Adana, Hatay, Tekirdağ) büyük çoğunluğu gençlerden oluşan yaklaşık 60 delege katıldı. Yine HDK’nin sağlık emekçileri deneyiminden gelen iki Eş Sözcüsü Onur Hamzaoğlu ve Gülistan Kılıç Koçyiğit ile HDP milletvekilleri Serpil Kemalbay ve Rıdvan Turan da kurultaya katılanlar arasındaydı. İki günlük kurultay, uzmanlarca farklı tematiklerde yapılan “anahtar sunumlar” ve gelen delegelerin kendi yerellerindeki çalışmalarını anlatan “sözümüz var” başlıklı poster sunumları temelinde gerçekleşti.
HDK Eş Sözcüsü Onur Hamzaoğlu, şimdiye kadar sağlık alanında özellikle “sağlık” tanımı konusunda yapılan çalışmalara dair bir hafıza tazeleme sunumu yaptı ve sağlık tanımını daha da öteye taşıyarak bir kavram olarak temellendirme ihtiyacını vurguladı. Daha önceki tarihlerde gerçekleşen SES Sağlık Kurultayı ve DTK Sağlık Konferansı vb. çalışmaların HDK’nin bu ilk sağlık kurultayı için son derece önemli bir miras olduğunu, sıfırdan başlamadıklarını, şimdiye kadar üretilenleri de heybelerine doldurarak yollarına devam edeceklerini belirtti. Özellikle Birleşmiş Milletler (BM) ve Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından yapılan “sağlık” tanımına eleştirel bir perspektifle yaklaşan Onur Hoca, ilk amaçlarının kavramlara yüklenen verili anlamların manipülasyonlarından kurtulmak olduğunu belirtti. Yine 2016 yılında Kocaeli Üniversitesi’nden ihraç edilen barış imzacısı akademisyenlerden Doç. Dr. Özlem Özkan da DSÖ’nün geliştirdiği “sağlığın sosyal belirleyicileri” tanımlamasına son derece eleştirel ve analitik bir perspektifle yaklaşarak neo-liberal kapitalizm cangılında piyasaya sürülen bu gibi tanımlamaların tuzaklarına dikkat çekti. Her iki sunum da en temelinde neo-liberal kapitalizmin sağlık etrafında geliştirdiği kavram seti ve anlam gramerine yönelik eleştirel bir perspektif çizerek, devrimci bir halk sağlığı yaklaşımı yolunun en başta kavramların içeriklerinin bu kapitalist kuşatmadan özgürleştirmekten geçtiği vurgusunu yaptılar.
Ata Soyer Sağlık Politika Okulu’ndan Mehmet Zencir’in “sağlıkta mücadele geleneği” başlıklı sunumu ise kapitalizme karşı duran, neo-liberal sağlık perspektifini reddeden ve halk sağlığını sosyalist toplumcu bir anlayışla ele alan yaklaşımların tarihsel izini sürdü. Özellikle Martinikli Frantz Fanon ve Arjantinli Che Guevera’nin halk sağlığına dair yaklaşımları üzerinde durdu.
“Sözümüz var” oturumunda ise delegeler Demokratik Toplum Kongresi (DTK) bünyesinde çalışımalar yürütmüş olan Ata Soyer Sağlık Politika okulu ile Ankara merkezli Aziz Yural Sağlık Politika Okulu’nun yerellerde gerçekleştirdiği çalışmalara dair poster sunumları yaparak deneyim aktarımında bulundular. Katılımcı delegeler “Hasankeyf ve kültürel miras”, “kent ve engelliler”, “kent ve tecrit”, “savaş, kent ve yoksulluk”, “kent ve çocuk”, “kent ve kadın” temalı poster sunumları yaptılar. Poster sunumlarının neredeyse tamamı, orijini toplumcu sağlık hareketinin temel aktörlerinden birisi olan Ata Soyer (1955-2013) öncülüğünde 28-30 Ekim 2009 tarihinde kurulan ve ağırlıklı olarak Kürt sağlık emekçilerinden oluşan Sağlık ve Politika Grubu’nda dayanan ve sonrasında adını Ata Soyer Sağlık ve Politika Okulu olarak kararlaştıran oluşumun üyeleri tarafından yapıldı. DTK bünyesinde toplumcu sağlığa dair son derece önemli çalışmalar yürüten Ata Soyer Sağlık ve Politika Okulu, Aralık 2010 tarihinde Amed’de yapılan Demokratik Toplum Kongresi Sağlık Kurultayı’nın da düzenleyicilerinden biriydi. Kurultay genelinde dikkatimi çeken nokta, DTK ve Ata Soyer Sağlık Politika Okulu bünyesinde gerçekleşen çalışma deneyiminin HDK Sağlık Meclisi’nin oluşumuna doğrudan ve ciddi bir dinamizm kazandırdığı. Bu dinamizmin Sağlık Meclisi’nin ilerleyen dönemlerdeki çalışmalarına da olumlu katkılar sunacağını düşünüyorum.
HDK Sağlık Meclisi’nin “yerel yönetimler ve sağlık” temalı ikinci kurultayı ise 26-27 Ocak 2019’da İstanbulda gerçekleştirilecek. Bu defa özellikle yerel seçimler öncesinde yerel yönetimlerin halk sağlığı politikalarını belirlemeye etki etmek amaçlı bir içerik düzenlemesi hedefleniyor.
