İran’da derinleşen ekonomik kriz ve dövizin yükselmesi nedeniyle yurttaşlar Tahran’daki Cumhurî Caddesi başta olmak üzere birçok noktada protesto eylemleri başlattı
İran piyasasında döviz ve altın fiyatlarındaki sert yükseliş sürüyor. “Emami” olarak bilinen yeni tasarım altın sikkenin fiyatı rekor seviyeye ulaşarak yaklaşık 169 milyon tomana çıkarken, serbest piyasada dolar kuru 144 bin tomanın üzerine çıktı. 29 Aralık itibarıyla İngiliz sterlini yaklaşık 194 bin tomandan, euro ise 169 bin tomanın üzerinde işlem görüyor. Ancak bir gün önce, yeni tasarım altın sikkenin fiyatı 157 milyon toman, ABD doları ise 137 bin toman seviyesindeydi. Sabah saatlerinden bu yana fiyatlar defalarca değişti ve bu seviyelerin ne kadar süre geçerli olacağı bilinmiyor.
İran’da uzun süredir devam ekonomik kriz doların riyal karşısında değer kazanmasıyla birlikte tekrar protestolara neden oldu. Doların hızlı yükselişi nedeniyle birçok esnaf kepenk kapatma noktasına geldi, ülkede ekonomi gazetelerine göre Tahran’daki Kapalı Çarşı esnafının yüzde 95’i borç ve zararda. Yine ülkedeki ekonomi yazarlarına göre esnaf para biriminin hızla değer kaybetmesi nedeniyle gelir ve gider dengesini koruyamıyor.
‘Devrim Muhafızları’ndan tehdit
Dolar kurundaki artışa tepki olarak Tahran’daki Alaeddin Pasajı ve Çarsı Ticaret Kompleksi’nde bazı esnaf protesto amacıyla dükkânlarını kapattı. Sanal medyada paylaşılan görüntüler, Hafız Köprüsü çevresinde gergin bir atmosferin hâkim olduğunu gösteriyor. Yayımlanan videolarda, Alaeddin Pasajı esnafının “Korkmayın, korkmayın/Hepimiz birlikteyiz” sloganlarıyla protestolarına pasajın içinden başladığı ve ardından Cumhuriyet (Jomhuri) ile Hafız caddelerinin kesişimindeki Hafız Köprüsü’ne yürüdüğü görülüyor. Aynı zamanda, Alaeddin Pasajı’nın karşısında bulunan Çarsı Ticaret Kompleksi esnafının benzer protestolarına dair görüntüler de paylaşıldı.
Eylemlerin hızla yayılmasının ardından Devrim Muhafızları yaptığı açıklamayla her türlü eylem ve protestoları bastıracaklarını söyledi.
‘Hep borçluyuz’
Konuya ilişkin görüştüğümüz yurttaşlardan Gholam, “Altı aydır ödenmeyen alacaklarımı tahsil etmek için pazara geldim ama tüm dükkânlar ve pasajlar kapalı, kepenkler yarı açık. Ekonomik faaliyet tamamen durmuş durumda. Elektrik ve beyaz eşya esnafının merkezi olan Cumhuriyet Caddesi tamamen kapatılmış, yoğun bir kalabalık var. Trafik polisi bütün yolları kapattı. Bana göre polis de yorgun ve insanların toplanıp protestoların büyümesini istiyor” diye belirtti.
Cumhuriyet Caddesi esnafından Mehdi ise “Ekonomi tamamen durmuş durumda. Ne kadar uğraşırsak uğraşalım hepimiz borçluyuz. Hepimiz iflasın eşiğindeyiz. İnsanlar artık çok yoruldu” ifadelerini kullandı.
Büyük Tahran Çarşısı esnafından Mohsen de “Uzun süredir gelirimiz giderimizi karşılamıyor ve ailemize karşı mahcup durumdayız. Artık dükkânlarımızın günlük masraflarını bile ödeyemiyoruz. Bu durum böyle devam ederse dükkânları boşaltmak ve ticareti bırakmak zorunda kalacağız” diye belirtti.
Eylemler Saadi Caddesine yayıldı
Edinilen bilgilere göre, Cumhuriyet, Saadi ve İstanbul Kavşağı çevresindeki caddelerde-Alaeddin Pasajı, cep telefonu ve elektronik ürünler pazarı ile Türkiye Büyükelçiliği yakınlarında-çok sayıda esnaf sokağa çıktı. Öte yandan, Tahran Büyük Çarşısı’ndaki esnafın yaklaşık yüzde 95’inin borçlu ve zarar ettiği, gelir ile gider arasında ciddi bir dengesizlik bulunduğu belirtiliyor. “170 dolarlık kararname” olarak anılan düzenlemenin, halkın geçim koşulları üzerindeki baskıyı daha da artırdığı ifade ediliyor.
Devrim Muhafızları eylemleri fitne olarak yorumladı
Bu gelişmelerin ardından, İran Devrim Muhafızları Ordusu (Sepah) bugün yayımladığı bir bildiriyle halka ve muhalif hareketlere yönelik sert uyarılarda bulundu. Bildiride, 9 Dey (30 Aralık) olaylarının yıl dönümü anılırken, “düşmanların her türlü yanlış hesaplamadan kaçınması gerektiği” vurgulandı ve Sepah’ın her türlü “fitne, toplumsal karışıklık, bilişsel savaş, psikolojik operasyon, güvenlik tehdidi ya da toprak bütünlüğüne yönelik saldırıya” karşı kararlılıkla ve güç kullanarak karşılık vereceği ifade edildi. Açıklamada, 2009’daki 9 Dey olaylarının, dış güçler tarafından planlandığı öne sürülen çok katmanlı bir komplonun başarısızlığa uğratılması olarak tanımlandığı; bugün de umut kırma, korku yayma ve toplumu teslimiyete sürükleme girişimlerinin “fitneci davranışlar” olarak değerlendirildiği belirtildi. Sepah, bölgedeki son gelişmelere ve ABD ile İsrail’e atfedilen “12 günlük savaş” deneyimine atıf yaparak, ulusal birlik ve toplumsal dayanışmanın İran’ın güvenliği ve rejimin bekası açısından hayati olduğunu savundu ve benzer girişimlere karşı teyakkuz hâlinde olduğunu duyurdu.
Haber: Berivan Kutlu / MA
