Herkes mutfağa yansıyan gıdadaki fahiş artışları konuşuyor. Çarliston ve patlıcan Ocak ayında en çok zam alan ürünler olarak öne çıksa da son bir yılda hane halkını en çok zorlayan temel besin kaynağı soğan ve patatesteki yüksek fiyatları oldu. Cumhurbaşkanı’nın olaydan stokçu ve marketleri sorumlu tutması, ardından peş peşe bu yerlere yapılan baskınlara rağmen ocak ayı enflasyon rakamları yüzde 20.35 çıktı. Hane halkı bütçesinin yüzde 33’ünü oluşturan gıda fiyatlarında ortaya çıkan yüzde 31’lik artış, geçim derdinin zorluğunu gösterirken, Kamu-Sen’in yaptığı araştırmada ücretlerde yaşanan erimeyi, dolar ve altın bazında yüzde 31.5’lik bir erimeye uğradı. Son açıklanan zamlarla birlikte Asgari ücrete yapılan zam da üçte ikilik bir erimeyle karşı karşıya kaldı. Elektrik tüketimindeki yüzde 2.7’lik, sanayideki çarklarda yaşanan yavaşlamayı teyit etti. İflaslarla kendini ele veren ekonomik sıkışma araç satış rakamlarına da yansıdı. Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre, araç satışları Aralık 2018’de bir önceki aya göre yüzde 15.7 düştü. Bu durum, hem hükümetin, hem de Merkez Bankası’nın enflasyon hedeflerini şimdiden sorgulatmaya başladı.
Asgari ücretin üçte ikisi gitti
Cumhuriyetten Mustafa Çakırın haberine göre, Memur ve memur emeklisi: Yaklaşık 3 milyon memur ile 1.9 milyon memur emeklisi, ocak ayında yüzde 4 toplu sözleşme zammı aldı. Memur ve memur emeklileri ocakta enflasyon farkıyla birlikte toplam yüzde 10.73 oranında zam almış oldu. Oysa ocak enflasyonu yüzde 20.35 olarak açıklandı.
Kriz araç alımını yavaşlattı
Ekonomik sıkışma, trafiğe çıkan araç sayısına da yansıdı. Trafiğe kayıtlı araç sayısı, Aralık 2018’de bir önceki aya göre yüzde 17.2 azaldı. Benzer bir durum. araç devir sayısında da görüldü. Türkiye İstatistik Kurumu, Aralık 2018’e ilişkin “Motorlu Kara Taşıtları İstatistikleri”ni açıkladı. Aralık 2018’de trafiğe kaydı yapılan taşıt sayısı bir önceki aya göre yüzde 15.7 azaldı. Aralık 2017’ye göre ise, trafiğe kaydı yapılan taşıt sayısında yüzde 45.5 azalış gerçekleşti. Aralık 2018’de devri yapılan araç sayısı bir önceki yıla göre yüzde 8.5’lik bir düşüş yaşadı.
Maaşlar 10 yıldır eriyor
Son 10 yılda kamu emekçileri maaşlarında dolar bazında erimenin yüzde 31.5, çeyrek altın karşısında ise yüzde 36.9’a ulaştı. Açıklanan son enflasyon rakamları artan hayat pahalılığını ortaya koyarken, Kamu-Sen’in araştırması, bunun ücretlerin açısından anlamını ortaya koyan bir araştırmaya imza attı. Türkiye Kamu-Sen Ar-Ge, çalışanların aldığı ücretin son on yıldaki seyrine mercek tuttu. Ücretlerdeki değişimi, dolar, altın ve Pazar fiyatlarıyla karşılaştırdı. Araştırmaya göre, 2008-2018 yılları arasında harcama kalemlerindeki artışlarda araştırmaya konu 75 üründen 37’si yüzde 150-543 arasında değişen bir artış gösterdi.
Biber değil, soğan, patates
Araştırmada evlerin vazgeçilmez gıdaları olan olan patates yüzde 303, kuru soğan yüzde 543 oranında arttı. Mutfağın diğer olmazsa olmazların olan biber, domates gibi ürünlerde artış yüzde 160’ı geçti. Taze sebzeler dışında kuru bakliyatlar, un vb. ürünlerde artış yüzde 150’lik bir artış gözlemlendi. Ev kiralarına ise yüzde 100 zam geldi. Araştırmaya göre, 2008’de ortalama kamu çalışanı maaşı bin 204 TL iken 2018’de 3 bin 147 TL oldu. Maaşlardaki yüzde 161,3’lük artışa rağmen araştırmaya konu olan 75 üründen 28’inde yüzde 165’ten fazla artış görüldü. Tüketim mallarına gelen bu artışların yanında 2008’ten bu yana Türk lirasının dolar karşısında değer kaybetmesi de memur maaşlarını eritti. 2008 de bin 216 TL olup 935,3 dolara tekabül eden ortalama kamu çalışanı maaşı 2018’de dolar cinsinden 753,4’e düşmüştü.
Çark durdu, elektrik düştü
Türkiye ekonomisinde yaşanan daralma ve ortaya çıkan pahalılık, yüzde 20.35’lik ocak ayı pahalılık rakamları ile güncellenirken, aynı zaman diliminde elektrik tüketimindeki yüzde 2.6’lık azalma, bunu destekleyen bir diğer gelişme oldu. Türkiye’nin elektrik tüketimi, ocakta geçen yılın aynı ayına kıyasla yüzde 2.16 azalarak 25 milyar 368 milyon 790 bin kilovatsaat oldu.
Enerji Petrol Gaz İkmal İstasyonları
İşveren Sendikası’ndan edinilen bilgiye göre, benzinin litre fiyatına dün gece 6 kuruş zam yapıldı. Zamla birlikte Ankara’da ortalama 6.10 liradan satılan benzinin litre fiyatı 6.16 lira olacak. En son 29 Ocak’ta 17 kuruş indirim yapılmıştı.
Tarım can çekişiyor
Tüketici Hakları Derneği Genel Başkanı Turhan Çakar, TÜİK istatistiklerinin sebzedeki fiyat artışları ve pahalılığın tarihi rekorda olduğunu ortaya koyduğunu vurguladı. Bunun da Tarımın içinde bulunduğu durumu gösterdiğine vurgu yaptı. “İstatistiklere göre, yıllık sebze enflasyonu yüzde 94.72 oldu. Bu durum, tarımın can çekiştiğini gösteriyor. Sebzede fiyat artışı maaş artışının ortalama 4.7 katı oldu. Artık, tüketiciler en önemli ve temel besin kaynaklarından olan sebzeye yeterince erişemiyor” dedi. Evrensel’in haberine göre, yoksulluk sınırının altında yaşayanların, kırmızı et ile peynir ve tereyağı gibi süt ürünlerini alamadıklarını belirten Tüketiciler Derneği Başkanı Çakar, bunun yerine sebze ile beslenmeye ağırlık vermek zorunda kaldıklarının altını çizdi. Çakar, şunları söyledi: “Artık, son bir yıllık süre içerisinde her geçen gün pahalı hale gelmesi nedeniyle, sebzeye de erişemez oldular. Bu durum, yüzde 80’den fazlasının yoksulluk ve açlık sınırının altında yaşayan toplum kesimlerinde yetersiz ve dengesiz beslenmenin artışına neden olacaktır” dedi. Çakar, izlenen tarım politikalarını eleştirdi ve bundan vazgeçilmesini istedi.
EKONOMİ SERVİSİ
