AKP iktidarının, doğalgaz yakıtlı elektrik santrali sahibi 3 şirketin bankalardan aldığı 1.9 milyar dolar kredi borcunun silinmesini istediği öğrenildi. Bu üç şirkete adı henüz belirlenemeyen şirketler de eklenecek
Yusuf Gürsucu/İstanbul
AKP iktidarının, ekonomiyi canlandırma iddiası ile bankalardan 3 doğalgaz yakıtlı elektrik santrali için verilen 1.9 milyar dolar kredi borcunun silinmesini talep ettiği iddia edildi. Bloomberg’den Kerim Karakaya ve Ercan Ersoy’un konuyla ilgili kaynaklara dayandırdıklarını belirttikleri habere göre, BDDK en az üç gaz yakıtlı elektrik santralinin borçlarının batık kredi olarak sınıflandırılmasını istiyor. Ekonomiyi canlandırma adı verdikleri plana göre, hükümet borç veren bankaları bilançolarında tıkanıklıkları aşıp yeni kredilere yer açmaları için sermaye artırmaya zorlayacağı belirtiliyor. Borçlarının silinmesi istenen şirketlerin; ACWA ve Gama’nın Kırıkkale’deki, Energia SpA ve Unit Enerji ortaklığının ise Gebze’deki santraller olduğu kaydedilirken farklı şirketlerin de buna ekleneceği iddia ediliyor. Bu santrallere kredi veren bankalar ise şöyle; Garanti Bankası, Türkiye İş Bankası, Akbank TAŞ, Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası, Denizbank ve Yapı Kredi Bankası.
Arz fazlası var, teşvik sürüyor
Türkiye’de enerji şirketlerinin elektrik üretim ve dağıtım projeleri için 2003 yılından bu yana bankalara 60 milyar dolar borçlandığı daha önce bazı raporlara yansımıştı. Bugün 90 bin megawat (MW) üretim kapasitesine ulaşılan Türkiye’de bu üretim gücüne karşın ancak 1/3 oranında üretilen enerji piyasalaşabiliyor. Arz fazlalığının giderek arttığı Türkiye’de, AKP iktidarı enerji şirketleri için teşvikler vermeyi sürdürürken aynı zamanda alım garantileri de vererek ekonomiyi içinden çıkılamaz boyutta batışa doğru süreklediği uzmanlarca ifade ediliyor. Doğal yaşamı, tarım arazilerini, ormanları ve su havzalarını bu şirketlerin kullanımına veren AKP iktidarı, aynı zamanda büyük bir ekolojik yıkıma imza atıyor.
Üretilmeyen enerjiye ödeme
Arz fazlası elektriğe pazar bulamayan iktidar, enerji şirketlerinin sesini kısmak adına üretmedikleri enerji için kapasite bedeli adı altında ödeme yapıyor. Geçtiğimiz yıl uygulamaya geçilen kapasite bedeli ödemesinden 39 enerji şirketi yararlanırken bu şirketlerin içinde borçları silinmek istenen 3 şirketle birlikte toplam 10 tane ithal doğalgazla çalışan santraller de bulunuyor. İktidarın kapasite bedelleri ile ilgili olarak yaptığı açıklamada ‘milli üretim’ vurgusu yapılarak şirketlere aktarılan kamu kaynakları ‘millilik’ söylemleri ile süslenmişti. İthal kömür ve ithal doğalgazında bu açıktan ödeme kapsamında olması ise ‘mililik’ iddialarıyla yapılan yağmanın üstünün örtülmeye çalışıldığı uzmanlarca belirtilmişti.
Santraller yurt dışına gidiyor!
2018 yılı başında açıklama yapan EPDK Başkanı Mustafa Yılmaz, doğalgaz santrallerinin yurt dışına taşınmaya başlandığına vurgu yapmış ve “Kapasite Mekanizması” uygulamasına geçileceğini açıklamıştı. Yılmaz, “Sisteme dahil olan firmalara yerli kömürde kilowat başı 21 kuruş, doğalgazda 18 kuruş ve ithal kömürde 15 kuruş kapasite bedeli ödeyeceğiz” ifadelerinde bulunmuştu. Yurt dışına kaçanları durdurmanın yanında, Türkiye’yi karanlığa gömen enerji kesilmesininde bu şirketlerce gerçekleştirildiği ve bu eylemin iktidarı uyarmak için yapıldığı iddialarının kapasite mekanizması adı altında üretmedikleri enerji için açıktan ödemelerin başlamısını sağlamıştı.
Yurt dışına giden AKSA!
AKSA enerjinin KAP (Kamu aydınlatma platformu) yaptığı açıklamada, 2018 yılında tüm ülkede elektrik üretimi ve tüketimi 2017 yılına göre yüze 0.8 yükselmekle beraber yüzde 2.6 olan Gayrisafi Milli Hasıla (GSMH) büyümesinin oldukça altında kaldığını ve ülke genelinde doğalgazdan elektrik üretiminin önceki yıla göre yüzde 18 düştüğünü belirtmişti. AKSA’nın enerji ihracı için Suriye sınırına kurduğu doğalgaz çevrim santrali Suriye’de yaşanan süreçle birlikte atıl kalmıştı. AKSA, Türkiye’de enerji üretiminden zarar ettiklerini bu zararın ise Afrika’ya taşıdıkları doğalgaz çevrim santrallerinden elde ettikleri gelirle karşıladıklarını ifade etmişti.
Borçları silinmek istenen 3 şirket:
ACWA Power
Borçları silinmek istenen 3 şirket: Suudi Arabistan merkezli ACWA Power ve Samsung C&T ortaklığıyla Kırıkkale Yahşihan ilçesinde 927.4 MW gücünde DGKÇ adıyla doğalgaz çevrim santrali inşa edildi. Eylül 2014 tarihinde 49 yıllığına üretim lisansı verilen santral, 2017 yılı içinde üretime başlamıştı. Kırıkkale DGKÇ Enerji Santrali, Kırıkkale şehir merkezine 15 kilometre ve Ankara’nın doğusuna 50 km kilometre mesafede bulunuyor. DGKÇ’de, ACWA Power yüzde 90 hisseye sahipken, Samsung C&T yüzde 10 hisseye sahip.
Gama Enerji A.Ş.
Gama Holding’den ayrı bir kuruluş olarak 2002 yılında kurulan Gama Enerji A.Ş. tarafından 2013’te Kırıkkale’de inşasına başladığı 840 MW gücündeki doğalgaz kombine çevrim santrali ‘İç Anadolu Doğalgaz Elektrik Üretim ve Ticaret A.Ş’ adıyla 2016 yılında enerji üretimine başladı. GAMA Enerji A.Ş. Genel Müdürü ve Enerji Ticareti Derneği Başkanı Tamer Çalışır, geçtiğimiz yıl şirketin enerji üretimini bir ara durdurması üzerine yaptığı bir açıklamada bunun nedenini, “Doğalgaz tarifesinde 2018 yılı 1 Ağustos itibari ile geçilen yeni fiyat yapısı, artan döviz fiyatı… 6 şirkete ait santralin üretimini durdurmasının önlenemeyecek bir krizin habercisi” olarak okunmaması gerektiğini belirtmişti.
Unit Enerji
1974 yılında Ünal Aysal tarafından Brüksel’de kurulan Unit Enerji Şirketi ve İtalyan Ansaldo Energia SpA ortaklığı ile Kocaeli’de 865 MW gücünde ‘Yeni Elektrik Doğalgaz Çevrim Santrali’ 2013 yılında çalışmaya başlamıştı. Yıllık 3.736 GWh enerji üretme kapasitene sahip santral 2016 yılıyla birlikte üretim kapasitesi TETAŞ alımlarındaki dalgalanmalarla birlikte düşmüş ve 2016 yılı üretimi 972 GWh olduğu duyurulmuştu. Unit Enerji Türkiye’nin yanı sıra, Bulgaristan, Yunanistan ve Romanya’ da kurduğu şirketleri ile sınır ötesi elektrik ticareti alanında Türkiye – Avrupa Elektrik İletim Şebekesine (ENRSO-E) bağlanarak Avrupa Enerjisi Borsası’nda (EEX) yer almayı hedeflediğini belirtmişti.
