AKP’li yetkililer her fırsatta ekonomik kriz yok dese de, artan vergiler ve her gün gelen zamlar durumun hiç de öyle olmadığını gösteriyor. Son iki yılda ekmekten poşete, çaydan süte kadar iğneden ipliğe her şeye zam geldi
Yadigar Aygün-Reyhan Hacıoğlu/ İstanbul
Yaşanan son gelişmelerle birlikte dolar 6 TL’yi, euro ise 7 TL’yi aştı. İşsizlik geniş tanımlı olarak 7 milyonu aşarken, enflasyon çift haneli görünse de hissedilen açıklanandan çok yüksek. Geçinemeyen yurttaşlar peş peşe intihar ederken, borçlu yurttaş sayısı ise milyonları buldu. Cumhurbaşkanı, Hazine ve Maliye Bakanı, devlet yetkilileri kısaca iktidar cephesi kriz yok demekte ısrar etse de son iki yılda yurttaşın cebine giren ve çıkanların tablosu yaşananları özetlemeye yetiyor.
Yoksulluk asgarinin 3 katı!
Türk-İş tarafından açıklanan Şubat 2020 Şubat sonuçlarına göre, dört kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarı (Açlık Sınırı) 2 bin 257.38 TL olurken, gıda harcaması ile birlikte giyim, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçlar için yapılması zorunlu diğer aylık harcamalarının toplam tutarı ise (Yoksulluk Sınırı) 7 bin 353.38 TL oldu.
Tek başına geçinmek bile zor
Bekar bir çalışanın “yaşama maliyeti” ise aylık 2 bin 744,38 TL olarak açıklandı. Bekar bir kişinin yaşam maliyetinin dahi 2 bin 324,70 TL olan asgari ücreti geçmiş olması yaşanan krizi ve yoksulluğu gözler önüne sermeye yetiyor.
Her gün artıyor
Buna göre, dört kişilik bir ailenin aylık gıda harcaması tutarı son bir ayda 38 TL, toplam harcaması ise 124 TL arttı, yine yılbaşından sonra 2 ay gibi kısa bir sürede sadece gıdada fiyat artışı 95 TL, toplamda 308 TL oldu. Raporda ayrıca dört kişilik ailenin sadece mutfak masrafı için yapılması gereken harcama tutarının dahi son bir yılda 228 TL arttığı belirtildi. Dört kişilik bir ailenin insan onuruna yaraşır seviyede geçimi sağlayacak toplam harcama tutarı ise son bir yılda 744 TL artmıştır.
Sebzede artış durmuyor
En fazla değişim gösteren ürünler ise süt, yoğurt, peynir grubu oldu, bazı marketlerde fiyatlar değişse de, ürün çeşidinin de azaldığı belirtildi. Yine mutfak harcaması en fazla yaş sebze-meyve fiyatlarında gözlemlendiği belirtilen raporda, meyve-sebze ortalama kilogram fiyatının Şubat ayında yüzde 13.29 oranında artışla 6.65 TL olurken, bu oran Ocak ayında 5.87 TL’idi. Sebze ortalama kilogram fiyatı Ocak’ta 6.19 TL iken Şubat’ta ise yüzde 14.38 oranında artışla 7.08 TL’ye yükseldi. Meyve ortalama kilogram fiyatı ise yüzde 10.92 oranında artarak 5.69 TL (Ocak’ta 5.13 TL) oldu.
İşsizlik ve borçlar büyüyor
Son iki yılda onlarca yurttaş hayatına son verirken, iğneden ipliğe her şeye gelen zam ve vergi ile birlikte yurttaşın aldığı maaş cebine girmeden eridi. Otoyoldan, ekmeğe, ilaca zamsız ürün kalmazken, borçlu yurttaş sayısı arttı.
Akaryakıta bitmeyen zam
2019’da benzine 15, motorine 13, LPG’ye ise tam 8 kez zam yapıldı. Türkiye Esnaf ve Sanatkârlar Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken’in verdiği bilgiye göre, yapılan zamlarla birlikte benzin yüzde 19, motorin ise yüzde 16 zamlanmış oldu. Benzin ve motorine son zam ise 29 Şubat 2020’de yapıldı. Buna göre, benzin ve motorine 15 kuruş Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) zammı yapıldı. Bir litre benzinden alınan ÖTV tutarı 2.3765 liradan 2.5265 liraya yükseltildi. Böylece, benzin ve motorinde ÖTV tutarlarına yüzde 6.31 oranında zam gelmiş oldu. 29 Ocak 2020 tarihinde de motorinin litresinden alınan ÖTV tutarına 11 kuruş zam yapılmıştı. Zam ÖTV üzerinden alınan KDV ile birlikte pompaya 13 kuruş olarak yansımıştı.
Köprü, otoyol, kargo….
7 Ekim 2019’de köprü ve otoyol geçişleriyle birlikte tren ve posta ücretleri de yüzde 20 zamlandı. Yine PTT kargoları da aynı oranda zam alarak zam dalgasına o da eklenmiş oldu. Son olarak geçtiğimiz ay görkemli bir şekilde açılışı
yapılan Avrasya Tüneli geçiş ücretlerine yüzde 56 zam yapıldı.
Simit fiyatı arttı
Ekmeğe yakın tarihte yüzde 12 oranında zam yapılması beklenirken, 11 Ekim 2019’da İstanbul’da simit fiyatlarına zam geldi. 1 lira 75 kuruş olan 100 gram simidin fiyatı zamlanarak 2 TL’ye yükseltildi. Böylece her fırsatta asgari ücreti simit fiyatları üzerinden hesaplayan iktidar yurttaşı simit bile yiyemez hale getirdi.
Harç ücretleri…
Ehliyet, pasaport ve harç üzretleri de yine zam gelen kalemlerden oldu. Gelen yüzde 22.58 oranında zam ile B sınfı ehliyet için ödenen ücret 613 lirayken bu tutar 751 TL’ye çıktı. 1 yıllık pasaport için harcı da 248.45 TL’den 304.50 TL’ye, 4-10 yıllık pasaport harcı ücreti ise 812 liradan 995 liraya çıktı. 2017’de 149.2 TL olan harç miktarı yüzde 905 arttı.
Poşete bile zam!
Değerli konut, tatil vergisi ve dijital alanda yapılan düzenlemelerle böylece yurttaşlara yeni ödemeler çıkarıldı. Konaklam Vergisi adı altında yapılan düzenleme ile yurttaşlar tatil için verdikleri ücretlere ek olarak konaklanan yerlere göre 18 TL’ye kadar ek ücret ödemek zorunda. Buna göre 25 kuruş olan poşet ücreti 30 kuruşa çıkarıldı.
Zam var ilaç yok!
Sağlık Bakanlığı tarafından 2018’de ilaç fiyatlarındaki kur düzenlemesine bağlı olarak ilaçlara yüzde 2.5 oranında zam yapılırken, Şubat 2020’de ise yüzde 12.10 zam geldi. Birçok ilaç ise şu an piyasada bulunmuyor.
Daha uygun olsun derken…
Birçok teknolojik alet için iç piyasadan çok dış piyasa tercih edilirken, bu alana da zam yapıldı. Yılbaşı itibariyle yurt dışından getirilen ürünlerin kayıt harcı bedeli 2019 yılında yurt dışından getirilen telefonlar için bin 500 TL olan kayıt ücreti 2020 ile birlikte bin 838 TL oldu.
14 milyon yurttaş elektriksiz kaldı
Son bir yılda en çok zam yapılan alanlardan biri de enerji oldu. Buna göre son bir yılda elektiriğe yüzde 60’ı geçen zam yapılırken, 2017-2018 yılları arasında elektrik faturasını zamanında ödeyemediği için elektriği kesilen yurttaş sayısı 14 milyon 314 bin 375 aboneyi buldu.
Borç ödemek de yetmiyor
Bir yılda doğalgaza peş peşe yapılan 5 zamla birlikte zam oranı yüzde 60’ı bulurken, gelen zamlarla birlikte 2019’da borcunu ödeyemeyen ve gazı kesilen abone sayısı bir milyonu aştı. Yurttaşlar kesilen doğalgazlarını açmak için dahi 31 lira 27 kuruş da açma kapama bedeli vermek zorunda kaldı.
Sepette Ali Cengiz oyunu
TÜİK tarafından sepette yapılan son değişiklikle özellike sık zam alan ürünlerin ağırlığı düşürüldü. Böylece temel gıda maddeleri zam alsa dahi sepetteki ağrılığı değiştirildiği için enflasyona yansıması düşük olacak, ancak buna rağmen resmi verilerde dahi gıda enflasyon oranları yüzde 20’yi çoktan aşmış durumda. Aşağıda son 3 yılın TÜFE oranlarının TÜİK sepetine yansıması tablosu var;
HABER MERKEZİ
