Koronaviris salgını yayılmasına rağmen işçiler zorla çalıştırılırken, esnaflar da kepenk kapatıyor. Esnafın durumunu Kadıköy Esnaf Derneği (KADIDER) ile konuştuk. Esnafa göre hükümet paketle kendilerini ağır borç altına sokuyor
Emre Caka
Koronavirüsün tüm dünyayı sarmasıyla sağlık endişesi artarken, ekonomik krizinin ayak sesleri de esnafı tedirgin ediyor. 65 yaş üstü yurttaşların sokağa çıkması yasaklanmış, kalan yurttaşlara ise ‘Evdekal’ çağrısı da tekrarlanmakta. İstanbul’un hatta Türkiye’nin en hareketli ilçelerinden Kadıköy’de ise İçişleri Bakanlığı’nın emri ile neredeyse tüm esnaf kepenk indirmiş durumda. Kapatma kararının ardından atılan adımlar, Kadıköy’ün ve esnafın geleceğini Kadıköy Esnaf Derneği (KADIDER) ile görüştük.
- Bu salgın ile geleceğinizi nasıl görüyorsunuz bu işin hizmet sektörünün devamlılığı olacak mı?
COVID19 virüsü zaten halihazırda zorlanılan bir dönemi daha da zorlaştırmış, esnafın üzerindeki yük büyümüştür. Bu süreç uzun süre böyle devam ederse, esnafın ülke ekonomisinden kaynaklı sıkıntıları ve problemleri artarak, içinden çıkılmaz bir dehlize dönüşecektir. Bu olağanüstü sürecin devamıyla birçok esnaf işletmelerini tamamen kapatmak zorunda kalacaktır.
Istanbul aydınlık sosyal bir yaşam alanı haline gelmişti, şimdilerde ise yukarıda söylediğimiz faaliyetlerde bulunan işletmelerin kapanmasıyla birlikte burada yaşayanlar, ya da buraya ziyarete gelen yerli yabancı turistler doğal olarak gelmemektedir. Sürecin belli olmaması Kadıköy’ün geleceğini ve gelişimini sekteye uğratmıştır. Devamlılık kısmında hepimiz endişeli olmakla beraber, devlet ve ilgili kurumlar sorumluluklarını yerine getirmezse elbette ciddi kan kaybı olacaktır.
- Açıklanan paketlerde esnaf ve zanaatçıların önemine dikkat çekiliyor. Siz yararlanabildiniz mi ve paketi nasıl yorumluyorsunuz?
Hükümetimiz ekonomik paketi açıkladığında, esnafa yönelik destek vereceğini bekliyorduk, desteğin aksine, borçlarımızı erteleyerek ilerideki süreçte bizleri ciddi ağır bir maddi yükün altına sokmuştur. Banka kredi başvurularımızda sigorta ve vergi borcu yoktur yazısı istenmektedir, bu süreçte bankalar esnafa kredi verme taraftarı değiller. Kısa çalışma ödeneği ile sigortalı çalışanlarımızdan prim gün sayısı aranmaktadır, sektörümüzde personel giriş-çıkış sirkülasyonu çok hareketlidir, dolayısıyla sektörde bulunan %50’inin üzerindeki personel bu durumdan faydalanamayacaktır.
Hükümetimiz, dükkanlarımız kapalı olduğu halde kira stopajı, çevre-temizlik vergisi, eğlence vergisi, tabela-reklam vergisi, SGK primlerini almaktadır, muhtasar SGK beyanını ertelememiştir,
2016-2018 yıllarında yapılan 7143 ve 7020 SGK ve vergi yapılandırmaları ertelenmemiştir. Esnafa zor şu durumda bile geçen ay ambalaj vergisi çıkartmış üstüne nisan ayının sonunda ödenmesini zorunlu tutmuştur. Bu yetmemiş gibi Türk Telekom, elektrik, su, internet, doğalgaz ve GSM operatörleri mevcut borçları ertelemediği gibi, ödenmediği takdirde açma kapama bedeli isteyeceklerini bildirmişlerdir.
- Dükkan kirasının ne olacağına dair bir fikriniz var mı, Kadıköy genelinde dükkan kiraları çok yüksek 4 ay neye tekâbül ediyor, açtıktan sonra bunları ödeyebilecek misiniz?
Kadıköy’deki işletmelerin kira ortalamaları 20,000TL’dir, hükümetin buna dair herhangi bir desteği ve çalışması yoktur. Mal sahiplerinin nasıl bir tavır sergileyeceklerini ön göremediğimiz için minimum 4 ay kapalı kalmamız bizi en az 1 yıl geriye götürecek demektir. Toplum psikolojisi ve ekonomi sebebiyle işletmelerimiz açıldığında işlerin eski temposuna dönmesi zaman alacaktır.
- KADIDER olarak basın bülteni yayınladınız, bu talepler karşılanmadığında planınız var mı?
Türkiye ekonomisinde en az 120 sektörü besleyen bu sektörde çalışan bizler, zaten en fazla vergiyi verenleriz. Bunun yanında kaliteli bir yaşamdan, aile hayatından çalışma koşullarımız nedeniyle zaten uzağız.
Gidişatın durumuna, hükümetin eylem planlarına karşı, KADIDER olarak sesimizi duyurmak ve kamuoyu oluşturmak için esnafın sorunlarını dile getirmeye devam edeceğiz.
- Hayat normale döndüğü zaman özellikle alkollü mekanlara karşı baskının artacağı, harcanmış paraların ceza ve yaptırımlarla esnaftan çıkartılcağına dair insanlarda şüphe var, siz böyle görüyor musunuz?
Hayat normalken de, zaten ülke ekonomisinin bütçesinin büyük oranını cezalarla topladığını biliyorduk. Böyle bir süreçten sonra hükümetimizin esnafın taleplerini ve mağduriyetini telafi etmesini bekliyoruz ayrıca esnafa yönelik baskı ve ceza politikası uygulayacağını düşünmek istemiyoruz. Çünkü devleti ebeveyn olarak düşünüp, tüm çocuklarını kollamasını temenni ediyoruz. Dayanışma olmadan hiçbir şey olmaz. Bunun en büyük payı da devlet büyüklerine düşmektedir. Sağlıklı zamanlarda kapılarımızı tekrar tüm misafirlerimize açma umuduyla, sizlere de ilginizden dolayı teşekkür ediyoruz.
