Her yıl birçok yaban hayvanı araba çarpması sonucu hayatını kaybederken uzmanlar geçiş noktalarının korunması gerektiğini belirtiyor. Ekolojist Şafak Arslan, biyoçeşitliliğin korunması için ekolojik yollar yapılması gerektiğine vurgu yapıyor
Duygu Kıt
Geçtiğimiz şubat ayında araba çarpması sonucu nesli tehlike altında olan karakulak, Muğla’da hayatını kaybetmişti. Erzincan Sansa Vadisi’nde birçok yaban hayvanı hayatını araç çarpması sonucu kaybetmeye devam ediyor. Yaban hayvanlarının yaşam alanları olan ormanların içinden geçen yollar, geçiş noktaları üzerinde bulunan karayolları, demiryolları sebebiyle doğal yaşam alanları parçalanırken, ölümler ciddi bir popülasyon kaybına da sebebiyet veriyor. Uzmanlar, bu ölümlerin önüne geçmek için ekolojik köprülerin yaygınlaştırılması gerektiğini belirtiyor.
Yaban hayvanları risk altında
Doğa Derneği’nden Şafak Arslan, özellikle karayollarının yaban hayvanlarının habitatlarında parçalanmalara neden olduğunu söyledi. “Yolun genişliği, uzunluğu, yol üzerindeki araç geçişinin durumu, yaban hayvanları üzerindeki etkisini arttırabiliyor ya da azaltabiliyor” diyen Arslan, yaban hayvanlarına yönelik tehdide ilişkin şunları söyledi: “Karayolları özellikle yaban hayvanlarının yaşam alanlarında, besin, barınak, su gibi temel ihtiyaçlarının arasında bir yerde ise bu yol bu temel bileşenler arasındaki bağlantıyı parçalıyor. Yaban hayvanları bu üç temel bileşenin arasında gün içerisinde gidip gelmek zorunda oldukları için ve temel ihtiyaçlarını karşılamak zorunda oldukları için bu yolu mecburen aşmak zorunda kalıyorlar. Burada da yoldaki duruma göre çarpışma vakaları artıyor. Özellikle memeli yaban hayvanlarından daha çok sansar, kirpi, çakal, tilki gibi yaban hayvanlarını çokça araç çarpmasına maruz kalmış bir şekilde görüyoruz. Omurgasız türler yine bu karayollarını geçmek zorunda kalabiliyorlar. Belli bölgelerde, özellikle sırtlanların yaşadığı bölgelerde araç çarpmalarına denk geliyoruz. Bu da gösteriyor ki ilgili yerde yaban hayvanlarının habitatlarının parçalanmasına sebep olan yollar olduğunu görüyoruz.”
Yaban hayvanları korunmalı
Arslan ölüme sebep olan bu yolların etkilerini azaltmak için alınabilecek önlemlere dair şunları ifade etti: “Bu yollarda özellikle araçların yavaşlamasını sağlayan kasisler, bilgilendirici levhalar önemli derecede çarpışmaları azaltan unsurlardan bir tanesi. Yaban hayvanlarının geçiş noktalarının belirlendiği yerlere ya yolun altından menfezle geçiş bölgeleri ya da yol üstünden ekolojik köprüler, ekolojik geçiş noktaları yapılması gerekiyor. Yolun durumuna, genişliğine göre hangisinin yapılacağına öncelik verilmesi gerekiyor. Çarpışmaların ya da yoğun geçişlerin olduğu noktaları belirlemek için ilk etapta öncül araştırmalar yapılması gerekiyor. Fotokopanlar ya da doğrudan gözlemlerle yaban hayvanlarının kullandığı rotaların ortaya çıkarılması gerekiyor. Özellikle büyük çift şeritli geniş yollar ise mutlaka ekosistem köprüleri inşa edilmesi gerekiyor.”
Ekolojik köprüler yapılmalı
Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, 2023 yılında yaptığı açıklamada ülke genelinde sekiz ekolojik köprü bulunduğunu paylaşmıştı. Ekolojik yollara en iyi örneklerinden bir tanesinin Adana-Mersin otoyolundaki ekolojik köprü olduğunu belirten Arslan, “Geçiş noktalarının doğru bir noktada inşa edilmesi yaban hayvanları ve çarpışmaları azaltmada oldukça önemli bir rol oynuyor” diyor. Arslan, son olarak şunları dile getirdi: “Ekosistem köprüleri, ekolojik köprüler inşa edilirken bir uzmanın ya da uzman grubunun eşliğinde yapılması, köprünün üzerindeki bitkilendirme çalışmalarının ve köprünün öncelikli noktasının belirlenmesi mutlaka uzman grubu tarafından yapılması gerekiyor. Türkiye’de de bu çalışmaların yaygınlaştırılması önemli. Özellikle yeni yapılan yollar ya da mevcut yollarda, çarpışmaların yoğun olduğu yerlere ya da olabilecek yerlere mutlaka bu planlamaların dikkatli bir şekilde yapılması gerekiyor.”
